Historical dictionary
of grammatical terms online

casus accusativus

Language: łaciński
EJO 1999,15 Contemporary definition

Przypadek syntetyczny o prymarnej funkcji syntaktycznej (gramatycznej). Rzeczownik w a. występuje w związku syntaktycznym z czasownikami przechodnimi, zajmując przy nich pozycję drugiego argumentu, w terminach tradycyjnych: pełniąc funkcję dopełnienia bliższego.

Quotations

Accusativi et ablativi constructio. Hi duo casus raro in oratione absque verbo aut praepositione ponuntur.

Quid est Accusativus? Quo utimur, cum personam aut rem verbo subicimus: Ut, Lego Virgilium. Accusandi tamen voce praecipue gaudet: Accuso te furti, [zádájęć złodziejstwo.].

[Co to jest biernik? To przypadek, którego używamy, gdy osobę lub rzecz podporządkowujemy czasownikowi, np. "Lego Vergilium" ('Czytam Wergiliusza'). Jednak zwłaszcza cieszy słowem oskarżania: "Accuso te furti" ('Oskarżam cię o kradzież').]

Sześć są kazusy álbo spadki, ktore są, Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywájący, Oddalájący.

Nominatif, Génitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.

Máłą liczbę, i wielką, będę często znáczył [...] przez ábrewiacye sing. plur. [...]. Tákże spadkow tákowemi partikułámi, nom. miánujący; gen. rodzący; dat. dawájący; acc. oskarżájący; voc. wzywájący; abl. oddalájący. álbo też jedną tylko literą N. G. D. A. V. A.

Substantiva kończące się na a mają accusativum na e, np. czapkę, Senekę.

U starych Polaków bądź substantiva, bądź adiectiva, kończące się na a, jeśli nad á miały accent, zamieniały á na ę in accusativo; jeśli zaś nie miały accentu nad a in nominativo, tedy in accusativo zamieniały a na ą.

Casus in nomine sunt sex, spadkow w imieniu jest sześć nominativus, mianujący, genitivus, rodzący, dativus, dawający, accusativus, oskarżający, vocativus, wzywający, ablativus, odbierający, abo oddalający.

Accusativus, p. przypadki.

Przypadki - formy imion i zaimków, wskazujące na ich funkcję znaczeniową w stosunku do innych wyrazów w zdaniu: 1. ★mianownik (★nominativus) [...], 4. ★biernik (★accusativus).