Historical dictionary
of grammatical terms online

casus accusativus

Language: łaciński
EJO 1999,15 Contemporary definition

Przypadek syntetyczny o prymarnej funkcji syntaktycznej (gramatycznej). Rzeczownik w a. występuje w związku syntaktycznym z czasownikami przechodnimi, zajmując przy nich pozycję drugiego argumentu, w terminach tradycyjnych: pełniąc funkcję dopełnienia bliższego.

Quotations

Quot casus habent? Sex, ut et aliae linguae, verum quia ablativus triplex est, propter diversas terminationes in alia atque alia significatione et usu, ideo octo in universum constitui possunt, ut sint: nominativus, genetivus, dativus, accusativus, vocativus et ablativus proprie sic dictus.

Prima declinatio nominum [...]. Genitivus in hac declinatione exit in a vel u. Dativus in owi vel u. Accusativus vel similis est Genitivo vel Nominativo. Vocativus exit in u vel e [...]. Ablativus in em desinit. Ultimus casus ut plurimum similis est Vocativo.

Káżdy Numerus ma swoje pięć Casus, to jest spadkow ktore w ten sposob się názywáją, Nominativus Miánujący, Genitivus Rodzący, Dativus Dájący, Accusativus Oskarzájący, Ablativus Odbierájący lub rozłącájący.

Singularis. N. ... G. di D. à A.... A. [...].

W káżdem Numerze, są sześć Casus, jako Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus, Ktore przede wszystkiem, w Polskiem Articule trzebá rozeznawać.

Upadnie różnica rzeczeń odmiennego znaczenia, a podobnego wymawiania [...] пѣню, pienie, imie w Oskarżającym (Accusativus) od пѣню, pienię, пѣнишь, pienisz.

Imiona [...] kończące się na А. [...] przemieniają A. [...] w Oskarżającym (Accusativo) na У.

Daléj w stosunkach pożycia potrzeba było np. wskazać, że uczucie swoje, swoję miłość lub gniew i nienawiść przelewa na towarzyszkę [...]; i to utworzyło drugi wyraz, w innej postaci, choć tęż osobę oznaczający ciebie. A przez naśladowanie już tego i pierwszy zaimek ja przybrał podobną odmianę w postaci mnie, i tę odmianę nazywam drugim skłońnikiem (accusativus).

(d) Dlatego przemieniłem porządek drugiego i czwartego skłońników w dawniéjszych grammatykach stale używany; że on nie jest przyrodzony, ale tylko z innych języków grammatyk naśladowany, a mianowicie z łacińskiego, w którym z 2go skłońnika inne tworzono, czego w naszym języku niema. Po wyjściu mojéj grammatyki z Cenzury bardzo się ucieszyłem że Jordan w swojéj już też odmianę zaprowadził.

Accusativus, p. przypadki.

Przypadki - formy imion i zaimków, wskazujące na ich funkcję znaczeniową w stosunku do innych wyrazów w zdaniu: 1. ★mianownik (★nominativus) [...], 4. ★biernik (★accusativus).