Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spójnik

Język: polski
EJO 1999, 545 Definicja współczesna

Spójnik. Wyraz pomocniczy pełniący prymarnie funkcję wskaźnika syntaktycznego. Wiąże składniki zdaniowe w zespoły zwane zdaniami złożonymi bądź składniki wyrazowe wewnątrz zdań pojedynczych.

Cytaty

Tryb życzący różni się tylko od trybu oznájmującégo dodaniém jakiégo spójnika.

Między Spojnikami nájszczegulniéj uważać należy następującé. And i, który choćby nájwięcéj było Rzeczowników, abo słów przed ostatnim tylko się kładnie n.p. There was nobody at home but my father, mother, sister and cousin Betty Nikogo nie było w domu, prócz mégo Ojca, mojéj Matki, mojéj Siostry i mojéj krewnéj Elżbiety.

Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:

Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! biada! o Boże! o Nieba! Cyt! hopsa! hejda!

IIga: Spojnik (Conjunctio) np. jeśli, że, i, gdy, i t. d.

A. Wyrazy do drugiej części mowy należące dla tego nazywają się Spojnikami, że spajają albo kilka wyrazów w myśl jednę, albo też i kilka myśli w jeden period np. Jeśli ojciec i matka dziś przyjadą, będę się bardzo cieszył. Tu są wyrazy: ojciec, matka, przyjadą, będę się cieszył, przez Spojniki: jeżeli, i, w jednę myśl złączone.

B. Spojniki nie maią źadnej odmiany, prócz że niektóre mogą bydź przedłużone, a niektóre też skrócone, np. że, żeby, ażeby, jeżeli, jeźli albo jeśli.

Wszystkie wyrazy, składające mowę polską, dzielą się na dwa główne szeregi: piérwszy wyrazów odmiennych, drugi wyrazów nieodmiennych; a każdy szereg podziela się na cztéry części, z których każda ma własne nazwisko. Te nazwiska są następujące: w szeregu wyrazów odmiennych: 1) Imie, 2) Zaimek, 3) Słowo, 4) Imiesłów; w szeregu wyrazów nieodmiennych: 5) Przyimek, 6) Przysłówek, 7) Spójnik, 8) Wykrzyknik.

Spójniki, nazwane od spajania, są wyrazy nieodmienne, przeznaczone do łączenia, czyli spajania zdań wzajemnie do siebie należących.

Spójniki, jako znaki względów pod jakiemi się myśli do siebie odnoszą, w jednéj myśli miejsca mieć nie mogą, ale najmniéj dwóch zdań potrzeba, żeby ich użyć można.

[…] Bez spójników, byłaby mowa nie tylko niejasna, jako pozbawiona wyrazów wzgląd myśli do myśli oznaczających, ale nadto byłaby rozwlekłą i nudną.

Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.

Co to jest spójnik? [...] Jest to część mowy, która służy do łączenia wyrazów i do oznaczenia stosunku jednego zdania z drugiém.

Jak się dzielą spójniki? [...] 1). Na łączące [...]. 2). Na przeciwnicze [...]. 3). Na wyłączające [...]. 4). Na czasowe [...]. 5). Na warunkowe [...]. 6). Na przyczynowe [...]. 7). Na wnioskujące [...]. 8). Na twierdzące [...]. 9). Na objaśniające [...].