Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

koniugacja pierwotna

Hasło w cytatach: koniugacya pierwotna, konjugacja pierwotna
Język: polski

Cytaty

Szczątki konjugacyi pierwotnéj czyli bezwstawkowéj.

§. 287. Mamy w polskiém cztéry słowa, które swój czas teraźn. (z wyjątkiem IIIciéj osoby w licz. mn.) urabiają bez wstawki: są to słowa: wiem, jem, dam i jeśm, dzisiejsze jestem.

Konjugacja pierwotna. Poza obrębem rozpatrzonych powyżej konjugacji mamy w języku polskim kilka słów pierwotnych, których odmiana zupełnie odrębna zachowała ślad konjugacji pierwotnej bez przyrostka osnowy czasu teraźniejszego. Słowa te są: staropolskie jeśm (nowsze jestem), jem, wiem i dam, formy zaś ich bezokoliczników: być, jeść, wiedzieć i dać.

Konjugacja pierwotna. Poza obrębem rozpatrzonych powyżej konjugacji mamy w języku polskim kilka słów pierwotnych, których odmiana zupełnie odrębna zachowała ślad konjugacji pierwotnej bez przyrostka osnowy czasu teraźniejszego. Słowa te są: staropolskie jeśm (nowsze jestem), jem, wiem i dam, formy zaś ich bezokoliczników: być, jeść, wiedzieć i dać.

Nadto 4 słowa: jestem (staropol. jeśm), wiem, jem, dam — konjugują się nieco odmiennie. Zachowały one konjugację pierwotną, bez przyrostka osnowy teraźniejszości.

Dzisiejsze formy: słucham, słuchasz... nie są pierwotne, ani też nie powstały wskutek ściągnięcia form słuchają, wołają,... ale utworzyły się na podobieństwo (drogą analogji) słów konjugacji pierwotnej dam, dasz, da...