Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

polszczyzna

Język: polski

Cytaty

Spadkow w Polszczyźnie jest siedem: Mianujący, Rodzący, Dawający, Oskarzający, Wzywający, Nazywający, Opowiadający.

Sposob nieograniczony ztąd się nazywa, iż do żadnej w szczegulności osoby nie ściąga się, lecz każdej służyć może. W Polszczyźnie łatwo go poznać ztąd, iż prawie zawsze kończy się na literę ć z akcentem, albo na sylabę dz, jako: ścigać, biedz.

W Polszczyznie dobrze się na ten czas wyraża tym sposobem.

Chociaż pobłażamy zwykle starym ludziom, którzy w naukach nawykli do obcych wyrazów używania tak w mowie jakoteż w pisowni swojej; młodszym jednak zostaje pole wolne do poprawienia, i konieczność lubienia polsczyzny, nakazuje naukowość głębsza, co do wszech wyrazów naleciałych i nam niewłaściwych obcych, zakłopotanie się liczne znajduję ciągle u rozmaitych pisarzów.

Polsczyzna nie przestaje pozbywać się dechowych tych współgłosek h ch, a przyjmuje dobitniejsze na tem miejscu g k ż dze dże, i to ciągle przemienia dawne stare wyrazy jakoto: tęschnota na tęsknota; tęchlina, ze wsuwką s, tęsklina i t. d.

Fredro Jędrz. Max. [Jędrzej] "Nie Greczynowie albo Łacinnicy tylko szczycić się mogą języka swego ozdobami dosyć nie ubogo wszystkiemu sprostać może tak wybornie, albo podło dogadzając, jak kto popracować w Polszczyźnie; albo opuszczoną wymową odbyć co usiłuje".

W każdym z tych działów podane są główne właściwości polszczyzny, tudzież ich objaśnienia naukowe w formie, o ile można, przystępnej, zrozumiałej.