Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik męski

Język: polski

Cytaty

Rzeczownik [...]— męzki, gdy jest nieżywotny, a należy podług swego zakończenia do rodzaju męzkiego, np. grad, grat, i t. d. lub gdy się ogulnie i bezwarunkowo mówi o Rzeczowniku tego rodzaju, obejmując wszelkie jego gatunki żywotne, nieżywotne i t. d. — żeński, gdy jest nieżywotny, lub gdy się ogulnie i bezwarunkowo mówi o Rzeczowniku tego rodzaju, obejmując wszelkie gatunki jego i zakończenia.

FORMA SPADKOWAŃ.RZECZOWNIKI MĘZKIE dzielą się na cztéry Przedziały mające w 5tym. spadku liczby pojedyńczej e, ie, u, iu, ju [...] PRZEDZIAŁ I. [...] Pawle!,[...] PRZEDZIAŁ II. [...] Kapłanie [...] PRZEDZIAŁ III. Dziedzicu! [...] PRZEDZIAŁ IV. [...] Gołębiu! [...] Kraju!

Ponieważ pogłos c w rzeczownikach męzkich jako téż i d jest tylko zmiękczeniem głosek k, g, przeto według analogiji cłoɣece i Boże rzeczowniki osobowe męzkie zakończone na c […], jako też ksąđ mają w wołaczu: ɦłopce, kupce, ksęƶe.

[...] Ta okoliczność zaś, że pęć itd. mają formę rzeczowników liczby pojedyńczéj, dała powód, że końcówkę u łączym z liczebnikami w celowniku, pomimo że pęć itd. mają formę żeńską, a końcówka u jest główną końcówką celownika rzeczowników nijakich, i poniekąd w naszym języku, męzkich.

Męskie, niektóre polskie, a po większej części łacińskie używane rzeczowniki z zakończ. ż ta, odmieniają się podług 1 prawidła i wzoru tu wyż. w dziale.

Przeszło 150 takich łatanych rzeczowników męskich.

W pisowni koniecznie się wymaga, zamieniając rzeczowniki męskie, żeńskie, i średnie na zbiorowe, nie kaleczyć składu rzeczowników tychże, gdzie z, dz, c, na końcu jest rzecz. zostaje niezmienną, osobliwie w następnych rzecz. Mąż, męża męz-stwo; męż-ny, a nie męsny męstwo i t. d.

Dotychczasowa zasada jest tu taka: Przymiotnik, odnoszący się do rzeczownika męskiego, kończy się w Narzędniku i Miejscowniku liczby pojedyńczéj na-ym lub -im.

W zakończeniu na „ów” 2 p. l. m. rzecz. męskich: synów, domów, krajów, mowców, ojców (dom), Wojciechów (las).