zasada fonetyczna

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Malin/1869
• Mał/1879
• Król/1907
• Łoś/1918
• Nitsch/1923

[…] Dlá tego téż, urządzając gramatyczne abecadło dlá języka polskiego, jak i całéj słowiańskiéj mowy, co do spółgłosek trzymáłem się za przykładem wszystkich układaczów abecadeł nie etymologicznéj, lecz staréj fonetycznéj zásady.

Niezgodną zaś jest z fonetyczną naszą zasadą twardość głoski r w wreć (obok wrzéć) [...] i daje się wytłómaczyć tylko uwagą, że syllabne r aż zbyt często i w innych razach nie stósuje się do powszechnych fonetycznych prawideł.

§. 805. Zasada fonetyczna, pojmowana bezwarunkowo, wymaga takiéj pisowni, któraby każdy wyraz, a nawet i każdą poszczególną tego wyrazu formę dawała w takiéj postaci, jak ją nasze ucho słyszy; więc np. chłopek, chłopkiem; ale też i obrazek, obraskiem a tak samo i obras, fpaść [...].

Pisownia (ortografja) polega na trzech następujących zasadach: 1. zasada fonetyczna (pisanie wyrazów tak, jak je słyszymy w wymowie osoby wykształconej). 2. zasada etymologiczna (pisanie wyrazów sprzeczne z wymawianiem, lecz zgodne z ich pochodzeniem). 3. Zasada historyczna (oparta na zachowaniu pisowni dawnej, uświęconej zwyczajem i głęboko wkorzenionej, pomimo, że może ona być pozbawioną racjonalnej podstawy). Niniejsza książeczka uwzględnia te wszystkie trzy zasady (bez podziału), a nadto wkracza gdzieniegdzie w zakres gramatyki.

Dzielenie (przenoszenie) wyrazów odbywa się I Wedle zasady etymologicznej. [...] Wedle zasady fonetycznej.

Dlatego ścisłej zasady fonetycznej trzymam się tylko wtedy, gdy mówię o jednej, wyraźnie określonej gwarze. Mówiąc zaś o większych obszarach, podaję cechy, o które w danej chwili nie idzie, w postaciach dla tych obszarów najczęstszych, ewentualnie w postaci podstawowej.

Nieobojętne są też odmiany głosowe, niepolegające na zasadach fonetycznych danego dialektu [...].