Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

Person
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: die Person, Persohn, person, personen, Personen
Język: niemiecki
Dział: Fleksja, Morfologia (współcześnie)

Cytaty

Rot/1616, s. [147]

Darnach ist auch allhie zu mercken/ daß diese zwey Reciproca się vnd swoy in Polnischer Sprach/ zu allen dreyen personen gehören/ alß: Gotuię to sobie.

[Należy tu też zauważyć, że w języku polskim zaimki zwrotne się i swój należą do wszystkich trzech osób, np. Gotuję to sobie.]
Gut/1669, s. 199-200

Was gehöret zu dem Vornennworte? Es gehören darzu Acht Stücke (1) das Herkommen [Species] (2) die Bedeutung [Significatio] (3) das Geschlecht [Genus] (4) die Zahl / [Numerus] (5) die Gestalt [Figura] (6) die Person [Persona] (7) die Zahlendung [Casus] und (8) die Abwandelung [Declinatio.].

[Co należy do zaimków? Osiem cech [właściwości] (1) das pochodzenie / początek [Species] (2) znacznenie [Significatio] (3) rodzaj [Genus] (4) liczba/ [Numerus] (5) postać / kształt [Figura] (6) osoba [Persona] (7) przypadek [Casus] i (8) deklinacja [Declinatio.].]
Gut/1669, s. 222

Wie viel sind Zufälle [Accidentia] des Zeitwortes? Achte? [sic!] (1) daß Geschlecht [Genus] (2) das Herkommen [Species] (3) die Zeit [Tempus] (4) die Weisen [Modi] (6) [sic!] die Gestalt [Figura] (5) [sic!] die Person [Persona] (7) die Zahl [Numerus] und (8) die Zeitwandelung [Conjugatio.].

Malcz/1687, s. 38

De Personis Verborum. Wie viel sind Personen? Drey.

[Ile jest osób? Trzy.]
Malcz/1696, s. 29

Wann die Pohlen die vergangene Zeit in Reden gebrauchen wollen/ so nehmen sie von der ersten Persohn/ em. von der ander/ es/ in Singulari und von der ersten Persohn smy. von der ander scie. in Plurali hinweg und setzen es bey voranstehenden Particul, m/ s/ smy/ oder scie/ oder bißweilen elegnatiae gratia em oder es. alß wann sie Sagen wollen In Singulari. Ja cżytałem. Sagen sie. Jam czytał.

[Kiedy Polacy chcą użyć w mowie czasu przeszłego, odejmują od pierwszej osoby końcówkę -em, od drugiej -eś w liczbie pojedynczej i od pierwszej osoby -śmy, od drugiej -ście w liczbie mnogiej, i dodają do stojącej na początku partykuły -m, -s, -śmy lub -ście, niekiedy dla elegancji dodają -em lub -es, kiedy chcą powiedzieć w liczbie pojedynczej: Ja czytałem, mówią - jam czytał.]
Mich/1696–1700 ok., s. 47

Das Pronomen siebie / sobie / się / sobą / kan bey allen dreyen Persohnen gebraucht werden.

[Zaimek siebie, sobie, się, sobą może być używany przy wszystkich trzech osobach.]
Raph/1698, s. 47

Ein Verbum ist entweder Personale, welches alle drey Personen im Sing. und Plur. hat [...]; oder impersonale, welches im Sing. und Plur. nur die dritte Person hat.

[Czasownik jest albo osobowy, który ma wszystkie trzy osoby w liczbie pojedynczej i mnogiej [...]; albo nieosobowy, który ma w liczbie pojedynczej i mnogiej tylko trzecią osobę.]
Mon/1722, s. [23]

Wie viel sind Personen? R. Drey. Die erste ist Jch/Ja/ und in Num. Plur. Wir my; Die andere ist Du ty, und in Num. Plur. Ihr wy; Die dritte ist Er on, und in Num. Plur. Sie oni der dritten Persohn gehören alle Nomina, Pronomina und Participia.

Tr/1764, s. 1274

Osoba. 1) Person. [...] 1) personne, ce qui distingue un homme d'un autre.

Cas/1797, s. 221

Einen Infinitivum, der alle jene Umstände und vornehmlich die Personen unbestimmt läßt, und daher, daß ich so sagen darf, eine Unbestimmtheitsbeugung ist.

[Infinitivus, który wszystkie okoliczności pozostawia nieokreślone, przede wszystkim osoby, i dlatego, o ile wolno tak powiedzieć, nazywa się trybem nieokreślonym.]

Powiązane terminy