Historical dictionary
of grammatical terms online

liczba

Language: polski
EJO 1999, 337 Contemporary definition

Liczba. Kategoria gramatyczna, której podstawowa funkcja polega na sygnalizowaniu jednostkowego lub niejednostkowego (wieloelementowego) charakteru desygnatu rzeczownika. We wszystkich jęz. mających kategorię gramatyczną l. jej podstawę stanowi l. mnoga, czyli (łac.) pluralis (wielość desygnatów) i l. pojedyncza - singularis (brak sygnalizacji wielości desygnatów).

Quotations

LICZBA[...] Liczba numerus RN (wykl. przednia).

LIDŻBA [...] Słowo co znamionuje lidżbę numerale nomen i. verbum R x3 (mp).

SŁOWO ‘wyraz, mowa; także gram.: czasownik’ (łącznie ok. 40 razy) [...] numerus pluralis wielga liczba ut magistri, numerale nomen aut verbum Słowo co znam<io>nuje liczbę RN (k. tyt.).

P. Wieloraka jest liczba? O. Dwojaka: mała i wielka; w liczbie małej mowi się o jednej rzeczy: w wielkiej o dwoch lub wielu [...] w małej liczbie: Każdy człowiek żyjący umiera; w wielkiej liczbie: Wszyscy ludzie żyjący umierają.

Te do pytania służące: co zac? co wart nie odmieniają się przez rodzaje w obu liczbach, jako: co wart pas? co wart karabela?

P. Co się uważać powinno koło werbow? O. Te cztery rzeczy: sposob, czas, osoba, liczba, o ktorych się już namieniło przed samą Ortografią, tu jednak dostateczniej wykłada się.

Gdzieby ani pierwiastek, ani pochodne jednegoż rodu nie usuwały wątpliwości, tam ją usunie którakolwiek z odmian grammatycznych, które są: przez rodzaje, liczby, przypadki, osoby, czasy i tryby.

P. Ileż mamy liczb gramatycznych? O. Licz[b] gramatycznych jest dwie: pojedyńcza i mnoga.

Przymiotnik odmienia się przez: rodzaje, liczby, przypadki, stopnie i formy.

Ile liczb odróżniamy w gramatyce?

Przepisz zdania poniższe i powiedz następnie: na jakie pytanie odpowiada każdy rzeczownik, czyli, w jakim znajduje się przypadku i jaką oznacza liczbę.

§ 51. Rodzaj, liczba, przypadek. Dzisiejsza polszczyzna, jak wiadomo, rozróżnia w deklinacji trzy rodzaje [...], dwie liczby: pojedyńczą i mnogą.

§ 23. Mówimy: nasz ojciec, nasi ojcowie; jedno jabłko, cztery jabłka; biała mysz, trzy białe myszy i t. d. Rozróżniamy więc w rzeczownikach i liczbę, t. j. ilość osób lub rzeczy. W języku polskim mamy dwie liczby: pojedynczą i mnogą.