of grammatical terms online
osoba gramatyczna
Etymology: łac. persona 'osoba'
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. Funkcja aktualizacyjna kategorii osoby polega na wskazaniu uczestnika zdarzenia będącego przedmiotem danego zdania poprzez jego identyfikację z jednym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Quotations
OSOBA persona osoba est rationabilis creature individua essentia ... et hinc persona dr in grammatica ipsum suppositum, quandoque proprietas suppositi, quandoque proprietas vocis osoba, quandoque vox ipsa, quandoque modus significandi et quandoque personalis proprietas R z5v [...]
A. Odmian grammatycznych jest siedm. Nazywają się one i znaczą jak następuje:
1wsza: Stopniowanie; [...].
7ma: Osobowanie; jest to odmiana słów dla oznaczenia rozmaitych osób, np. czytać, czytam, czytasz, czyta, czytamy , czytacie, czytają.
Wyrazy do dziewiątej części mowy należące odmieniają się, a to czworako:
1) Przez Tryby (Modus), np. czytać, czytam, czytaj, czytałbym [...].
4) Przez Osoby (personas), np. czytam, czytasz, czyta; czytamy, czytacie, czytają.
Osób jest w liczbie pojedynczej 3. np. 1wsza, ja znam, 2ga, ty znasz, 3cia, on zna; i w liczbie mnogiej też 3, np. 1wsza, my znamy, 2ga, wy znacie, 3cia, oni znają.
Słowo zgadza się z zaimkiem osobistym, lub z innym podmiotem, czy wyraźnym lub domyślnym, w liczbie, rodzaju, i osobie, np. ja byłem, siostra była; w pierwszym razie domyślamy się Konstanty i t. d. w drugim ona.
Do każdego sądu czyli zdania wchodzą ludzie czyli osoby, którzy takowe o rzeczach wydają; to samo dzieje się przy odmianie słów przez osoby; istotnie wchodzi ich tam trzy: piérwsza która mówi, może się nazwać czynną, druga do któréj jest mowa, może się nazwać nijaką, trzecia o któréj jest mowa, może się nazwać bierną.
Osób czy wyraźnych, czy domyślnych w każdéj liczbie mamy trzy: piérwsza która mówi zowie się: ja, my, druga do któréj się mówi, zowie się: ty, wy, trzecia o któréj się mówi, może być osoba, on, ona, ono, oni, one, lub sama rzecz, np. ojciec, matka, dziécię; ojcowie, matki, dzieci i t. d.
W słowach naszych znajdują się czasy i osoby trojakie; te są: główne, czyli piérwotne, jednostajnie pochodne i niejednostajnie pochodne.
Przeobrażenia sprawomianu osobami nazwane, idą na posługę osób, a równém prawem na posługę wszelkiéj istocie, — nie są nigdy osobami, ale ich spraw obrazem.
Posługa .... Osoba w czasowaniu słów.
P. Ile jest osób gramatycznych? O. Osób gramatycznych jest trzy na liczbę pojedyńczą i trzy na liczbę mnogą; osoba 1-sza jest ta, która mówi: ja, my; 2-ga, do któréj się mówi: ty, wy; 3-cia o któréj się mówi: on-a-o, oni-e; za osobę trzecią uważa się wszelka rzecz, o któréj jest mowa, np. Ja nauczyłam się wszystkiego, a wy umiecie już swoje lekcye? Tu wyrazy wszystko, lekcye są osobą 3-cią.