terminów gramatycznych online
osoba gramatyczna
Geneza: łac. persona 'osoba'
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. Funkcja aktualizacyjna kategorii osoby polega na wskazaniu uczestnika zdarzenia będącego przedmiotem danego zdania poprzez jego identyfikację z jednym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Cytaty
Persona – osoba a. persona.
Verbum názywa się słowo lub część mowy, ktora przez czasy i osoby staczána bywa, znácząc co czynić abo przyjmowáć.
Il y a trois Personnes Ego, Tu, Ille, au singulier. Nos, Vos, Illi, au plurier.
[...]
Osoby (personae) są trzy: Ego Ja, Tu ty, Ille on, in singulari. Nos my, Vos wy, Illi oni, in plurali.
O Istocie, wielości, i Osobach Zaimkow.
Osob, ktore sie Zaimkami wyrażają, jest trzy: Pierwsza ktora mowi, a ta się wyraża Zaimkiem Ja, my. Druga, do ktorej sie mowi, à ta się wyraża Zaimkiem ty, wy. Trzecia o ktorej się mowi, a ta się wyraża Zaimkiem On, oni; i innemi tak Zaimkami, jako imionami.
Do tej części mowy, ktora się nazywa Verbum, należą wszystkie słowa, co się odmieniają przez sposoby, czasy i Osoby, czyli jak z Łacińskiego mowiemy, ktore się koniugują, to jest ktorym się mogą dodawać Zaimki: Ja, ty, on; my, wy, oni; tak np. ja chwalę [...] oni chwalą.
Służą oraz do czasowania słów zaimkówych: I dress myself, ubieram się, i tak daléj przez wszystkie osoby.
Osobowanie czyli odmiana słowa przez osoby jest to taka odmiana zakończenia słowa, która oznacza stosunek słowa do podmiotu, a różne zakończenia słowa […], które ono przybiera, aby pokazać, jakiéj osoby bywa podmiot, nazywamy osobami słowa.
[…] Orzeczenie ma trzy osoby: osoba pierwsza, gdy orzeczenie przypisujemy osobie mówiącéj; osoba druga, gdy orzeczenie przypisujemy osobie do któréj się mówi; osoba trzecia, gdy orzeczenie przypisujemy osobie lub przedmiotowi ubocznemu, o którym się mówi [...].
W każdym czasie mają czasowniki po trzy osoby liczby pojedynczej i trzy osoby liczby mnogiej.
Formy fleksyjne: czasownik właściwy (★słowo osobowe, verbum finitum); osoby, wyrażające stosunek podmiotu czynności do osoby mówiącej: ★osoba pierwsza, druga, trzecia.
Osoba, p. czasowniki III.