Historical dictionary
of grammatical terms online

osoba pierwsza

Language: polski
EJO 1999, 414 Contemporary definition

Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.

Quotations

Ja namiástek zámierzony, rodzáju wszelkiego, liczby jednej, wyobráżenia prostego, osoby pierwszej, spadku miánującego, ktory się skłánia ták. Ja mojego mię ode mnie.

EGo pronomen finitum, generis omnis, numeri singularis, figurae simplicis, personae primae, casus nominativi, quod declinabitur sic. Ego mei vel mis mihi me à me.

Godniejsza jest pierwsza osobá, niż wtora, wtora niż trzecia.

Le première personne est censée plus noble que la seconde, la seconde plus noble que la troisième.

[...]

Pierwsza osoba zacniejsza jest niż druga, a druga niżeli trzecia.

Kiedy pierwsza Osoba kończy się na e, [...] w Zapytaniu [...] trzeba [...] owemu e akcent przydać, na przykład; je parle mówię, parlé je? czy mówię?

Zaimki osobowe są te, które oznaczają osoby. Takiemi są: Ja, ty, on. Ja oznacza osobę, która mówi, ty osobę do któréj się mówi, on osobę, o któréj się mówi. Ja nazywamy osobę piérwszą, ty osobę drugą, on osobę trzecią.

Posługa trzecia, dotychczasowa osoba piérwsza, w któréj sprawotwórca mówi o osobie, np.: ja kocham was, zwać się może osobistą.

Posługa piérwsza omowna. Osoba trzecia. Posługa druga tykająca . Osoba druga. Posługa trzecia osobista . Osoba piérwsza.

Przy odmianie czasowników rozróżniamy trzy osoby: 1. osobę, która mówi, np. (ja) piszę, czytam, śpię, chodzę; 2. osobę, do któréj się mówi, np. (ty) piszesz, czytasz, śpisz, chodzisz; 3. osobę, o któréj się mówi, np. (on-ona-ono) pisze, czyta, śpi, chodzi.

Kl/1939, p. 78 Definition

Osoba pierwsza nazywa własną czynność (stan) mówiącego, np. piszę, leżę, albo czynność własną (stan) mówiącego i jego towarzyszy, np. piszemy, chorujemy.