terminów gramatycznych online
osoba pierwsza
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Cytaty
Godniejsza jest pierwsza osobá, niż wtora, wtora niż trzecia.
Osób przyrodzęnié uformowáło trzy [...]. Piérwszą zowie káżdy sam siebie, náp. robię, robięmy [...]. Drugą osobę zowięmy ty i wy. Trzecią, ón i óni [...] óna óné.
Le première personne est censée plus noble que la seconde, la seconde plus noble que la troisième.
[...]
Pierwsza osoba zacniejsza jest niż druga, a druga niżeli trzecia.
1sza osoba, która mówi, zastępuje się zaimkiem: ja, my.
Os. 1.
Przypadek 1 Osoby 1. I, ja
[…] Orzeczenie ma trzy osoby: osoba pierwsza, gdy orzeczenie przypisujemy osobie mówiącéj; osoba druga, gdy orzeczenie przypisujemy osobie do któréj się mówi; osoba trzecia, gdy orzeczenie przypisujemy osobie lub przedmiotowi ubocznemu, o którym się mówi [...].
Zaimki osobowe (pronomes pessoaes) są: eu ja, tu ty, elle on, ella ona, nós my, vos wy, elles oni, ellas one. Przypadkowanie ich jest następujące:
1-sza osoba.
Liczba pojedyncza. Liczba mnoga. [...].
Zaimek zwrotny. Formy grzeczności.
Polskie się nazywa się zaimkiem zwrotnym (pronome reflexivo, x – ks). W języku portugalskim tłomaczy się przez se, jeżeli się zwraca do trzeciej osoby; ale gdy się zwraca do osoby pierwszej lub drugiej, tłomaczy się zaimkami osobowemi me, te, nos, vos; na prz.:
on się umył — elle se lavou, ona się umyła — ella se lavou, [...], ale: ja się umyłem — eu me lavei, ty się umyłeś — tu te lavaste, [...].
Ponieważ mamy trzy osoby (ja, ty, on) i dwie liczby (liczbę pojed. i mnogą), rozróżniamy zatem w odmianie czasownika trzy osoby i dwie liczby.
Osoba pierwsza: (ja) piszę, czytam, widziałem;
osoba druga: (ty) piszesz, czytasz, widziałeś;
osoba trzecia: (on) pisze, czyta, widział.
Końcówki czasu teraźniejszego są zatem następujące:
Liczba pojedyncza, osoba I m albo ę (ję),
[Liczba pojedyncza, osoba] II sz [albo] esz (jesz),
[Liczba pojedyncza, osoba] III ― [albo] e (je), [...].