terminów gramatycznych online
osoba trzecia
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Cytaty
Osoby trzeciej, rodzáju wszelkiego, obojej liczby [...] swoj, sobie się od siebie. Personae tertiae, generis omnis, utruiusque numeri [...] sui, sibi se à se.
A w wielkiej [...] do wtorej i trzeciej osoby miłuj niech miłuje.
Et pluraliter [...] ad secundam et tertiam personam, ama amet.
Na ośtatek: we wszystkich Osobach werbow [...] à w trzeciej Osobie czasu teraźniejszego i przyszłego wielkiej liczby [...].
Osob, ktore sie Zaimkami wyrażają, jest trzy: Pierwsza ktora mowi, a ta się wyraża Zaimkiem Ja, my. Druga, do ktorej się mowi, a ta się wyraża zaimkiem ty, wy. Trzecia o ktorej się mowi, à ta się wyraża zaimkiem On, oni; i innemi tak Zaimkami, jako imionami.
PRZYKŁAD II. Zaimku trzeciej Osoby. L. P. M. on, ona, ono.
Th. [...] W trzeciéj osobie słów liczby pojedyńczéj brzmi jak z np. he loveth kochá hi lowz lecz téraz pisze się tu s miasto th.
Wszyscy nowsi grammatycy przekonali się oczywiście, że tematem trybu rozkazującego, jest 3a osoba liczby pojedynczéj czasu teraźniejszego w czasownikach niedokonanych, czyli przyszłego w czasownikach dokonanych.
W polskich czasownikach tematem do formowania osób , liczb i rodzajów, jest 3a osoba liczby pojedynczéj. Dodając zakończenia grammatyczne do trzeciej osoby czasu przeszłego: czytał, niosł, ginął, prosił, formujemy: czytał-a, niosł-a, ginęł-a, prosił-a.
Że 3cia osoba może być tematem odmian przez osoby i liczby, mamy tego dowód w języku polskim, równie jak we wszystkich językach wschodnich;[...]
Dotychczasowa osoba trzecia, powinna zająć piérwsze miejsce, jako pierwiastek sprawomianu i jako naczelnica osób, a obok porządku zmienić zarazem wypada tytuł.
Posługa piérwsza, tak zwana osoba trzecia, początkowana od Boga, najpiérwszéj istoty, a przeznaczona na wyrażenie sprawy obcéj, nazwaną być może omowną, bo jest w niéj mowa o kim, o czém; zamianek on, np.: stworzył świat, ma ją na zawołanie.
Posługa piérwsza omowna. Osoba trzecia. Posługa druga tykająca . Osoba druga. Posługa trzecia osobista . Osoba piérwsza.
Jednak radzę trzymać się lepiej tych wzorów powyższych tj. czasu teraźniejszego i dokonawczego przyszłego, osoby trzeciej z liczby pojedynczej; te wykazują bowiem dokładniej różnicę prawideł.
3-cia osoba l. mn. miała w epoce prasłowiańskiej zakończenie -nt-, którego nosowe n łącznie z poprzedzającą samogł. o osnowy utworzyło nosowe ą.
Dla osoby 3-ej używa się w dzisiejszym języku forma opisowa, złożona z wyrazu niech lub niechaj (formy rozkaźnika od słowa niechać) i z 3-ej osoby czasu teraźniejszego trybu oznajmującego danego słowa; np. niech niesie, niechaj wiezie.
Forma osoby 3-ej jest (stsł. jestъ) stanowi jedyny przykład słowa polskiego z zakończeniem pierwotnym t; we wszystkich innych słowach w języku polskim przestało się ono wymawiać jeszcze w epoce przedpiśmiennej.
Także gdy do niej przemawiamy w trzeciej osobie np. Szanowny Panie, czekam Go jutro.