of grammatical terms online
osoba trzecia
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Quotations
Trzecia osobá jest naznáczona przez il, on, dla męskiego rodzaju, w małej liczbie, á ils, oni, w wielkiej [...]. Biáłogłowski záś rodzaj jest naznaczony przez Elle, ona, w małej liczbie, á Elles, one, w wielkiej [...].
Na przykład Ja w Polskim języku znaczy pierwszą Osobę: w Niemieckim: tak Ich, w Polskim znaczy trzecią osobę w wielorakiej liczbie, w Niemieckim znaczy pierwszą Osobę w liczbie szczegulnej.
Trzy osoby wchodzą do mowy, piérwsza, która mówi; druga, do któréj mówi; [osoba] trzecia, o któréj jest mowa. Zaimki wyrażające te osoby, są dla piérwszéj ja, dla drugiéj ty, dla trzeciéj on.
NB. Spójniki: żeby, aby, gdyby, bogdajby, tworzą tryb życzący, którego właściwie nie mamy w polskim języku [...]; jak życzącego, bo oba składają się ze spójników, z tą atoli różnicą, że spójnik: żebym, abym, gdybym, i t. d. kładziemy przed czasem przeszłym niedokonanym, lub dokonanym trybu oznajmującego, osoby 3ciéj, liczby pojedynczéj lub mnogiéj, jak np. Błagał, błagali, ubłagał, ubłagali.
Dotychczasowa osoba trzecia, powinna zająć piérwsze miejsce, jako pierwiastek sprawomianu i jako naczelnica osób, a obok porządku zmienić zarazem wypada tytuł.
Posługa piérwsza, tak zwana osoba trzecia, początkowana od Boga, najpiérwszéj istoty, a przeznaczona na wyrażenie sprawy obcéj, nazwaną być może omowną, bo jest w niéj mowa o kim, o czém; zamianek on, np.: stworzył świat, ma ją na zawołanie.
Posługa piérwsza omowna. Osoba trzecia. Posługa druga tykająca . Osoba druga. Posługa trzecia osobista . Osoba piérwsza.
Mówiąc o kuzynku swoim (który względem ciebie jest tu osobą 3-cią) powiesz: czyta.
Ta osoba, która przemawia do drugich, zowie się piérwszą.
Ta osoba, do któréj przemawiamy, zowie się drugą.
Ta osoba, o któréj mówimy, zowie się [osobą] trzecią.
3. ,, [osoba]: jest
Zaimek osobisty 3-éj osoby.
W dalszych atoli przypadkach przybiera zaimek: co, stowny przypadek od zaimka trzeciéj osoby (on, ona, ono).
Czasowniki (słowa) odmieniają się przez osoby i liczby; np. liczba pojedyncza 1-a osoba pracuję, 2-a osoba: pracujesz; 3-a osoba: pracuje.
L. pojed.
Osoba 3. jest
[W l. pojed. osoba] 3-a [ma końcówkę] -- (piérwotnie -t, które utrzymało się jedynie w formie jest, zresztą znikło).
Czas teraźniejszy lub przyszły dokonany.
(podstawą, odmiany tych czasów jest temat, (występujący w trzeciéj osobie liczby pojedynczéj) — do którego dodajemy końcówki osobowe).
Gdzie zaś 3-cia osoba licz. pojedyńczéj ma: e, tam téż piszemy i liczbę, mnogą przez e.