Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

infinitivus
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: inf., infintivus
Język: łaciński
Dział: Morfologia (współcześnie)
  • De Verbis & Participiis Abo o Verbach i Partycypiach: Gott/1762
  • Die Wortforschung [Etymologia] Słowa wykładająca nauka: Gut/1669
  • Koniugacja (Końcowki osobowe, System koniugacyjny...Aoryst. Imperfekt ... Strona bierna. Inne formy złożone): Łoś III/1927
  • O długim, lub krótkim Syllab wymawianiu abo de Quantitate: Gott/1762
  • O imieniu i jegoż przypadkach: Sty/1675

Cytaty

Gut/1669, s. 226-227

Die Weysen / Sposoby. [MODI] Die Weysen deß Zeitwortes / bey den Pohlen sind Sechserley. 1. Die Weyse anzuzeigen [Indicativus Modus] Sposob ukázujący/ wormit man etwas schlechter Massen anzeiget/ als: Cżytám ich lese [...]. 2. Die Weyse zu gebiten / [Imperativus] Rozrozkázujący/ wodurch ich gebiete/ als: Cżytaj liß du [...]. 3. Die Weyse zu wünschen [Optativus] Zycżący / wormit man wünschet / als: Bodáy bym czytał / wolte Gott daß ich lese [...]. 4. Die Machtweise [Potentialis] Sámowładny/ welcher dieses Wörtlein nachgesetzet werden: bym / byś / by und w. als: Cżytałbym ich wolte lesen. 5. Die Weise zu fügen [Conjunctivus] Złącżájący/ welche sich muß richten nach den Nachfolgenden Wörtern als: Gdy cżytam weil ich lese. 6. Die Weise zu Endigen [Infinitivus] Nieokreszony / oder die Weise das Zeitwort zuschlüssen/ da man von keiner gewisser Zeit oder weise etwas vermeinet/ als: Czytáć lesen / Dáć geben [...]

[Tyby [Modi]. W języku polskim jest sześć trybów. 1. Tryb oznajmujący, [Indicativus Modus] Sposob ukázujący, który po prostu coś pokazujemy/oznajmiamy: Cżytám [...]. 2. Tryb rozkazujący, [Imperativus] Rozkázujący, którym coś nakazujemy: Cżytaj [...]. 3. Tryb życzący, [Optativus] Zycżący, którym czegoś sobie życzymy: Bodáy bym czytał [...]. 4. Tryb władny, [Potentialis] Sámowładny, który wstępuje ze słówkami: bym / byś / by itd.: Cżytałbym. 5. Tryb łączenia [Conjunctivus] Złącżájący, który musi się kierować następującymi słowami: Gdy cżytam. 6. Tryb kończenia [Infinitivus] Nieokreszony lub tryb zamykania czasownika, bo nie jest nim wyrażany żaden określony czas ani sposób: Czytáć, Dáć [...]]
Sty/1675, s. 61

Passiva Przyjmujące są te: ktore przyjęcie ábo podjęcie od inszego jákiej rzeczy znáczą, te formują się ex Participijs Activorum, z uczestnictw słow czyniących z przydatkiem Verbi auxiliaris, słowá pomocnego jestem. jáko ná przykład, Io sono battuto biją mnie, Ero battutu byłem bity. Ktorych słow Infinitivis, przydáją Infinitivum pomocnego słowá, sono jestem, jáko Essere battuto być bitym.

Gott/1762, s. 5

Słowa (verba) trzy syllaby abo więcey maiące in infinitivo, pierwszą syllabę maią długą.

Gott/1762, s. 39

Niemcy zawsze kładną Osoby abo Personas z werbami wyraźnie, oprocz tylko infinitivum gdżie śię opuszczaią. Osoby zaś są in Numero Singulari Ich ja, du Ty, er on, abo Waspan Sie ona abo Waspani, In Numero Plurali Wir my, ihr wy, Sie oni, one.

Łoś III/1927, s. 228

Według formy inf. zmieniono formy wzowę, wzowiesz, będące w wyłącznem użyciu do końca XV w. na wezwę, wezwiesz (analogicznie do wezwać); [...].

Łoś III/1927, s. 288 (287-288)

W języku polskim ukazały się formy na -niony: ogarnionego Kśw. c r, ogarnione Fl. 44, 11 [...], kradnionego 1466 R. XXII, 15, mimo braku inf. *kradnąć, i te formy przez długie wieki wyłącznie panowały, jak na to wskazują bardzo liczne przykłady.

Powiązane terminy