terminów gramatycznych online
samogłoska końcowa
Język: polski
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Mownia: Morz/1857
- O pisowni: DwBg/1813
- O rzeczowniku i przymiotniku: Bor/1830
- Pisownia: Król/1907
- Podział spółgłosek na twarde i miękkie oraz według narzędzi mownych. Zwątlanie samogłosek. Spółgłoski mocne, słabe i płynne. Pochylanie samogłosek: Czep/1871–1872
- Rzeczownik: Br/1848
- Zbiór abecadłowy rzeczy: DwBg/1813
Cytaty
Pisze się 1) końcowé á ściśnioné: a) w Imionach drugiéj i piątéj formy, mających czwárty przypádek na ą [...]
Końcowé p. n. ostatnié.
Dodaje się e w 2gim. spadku liczby mnogiej i w zdrobniałych, gdy w 1m. spadku liczby pojedyńczej rzeczownik miał dwie spółgłoski przed samogłoską końcową, jako: skrzydeł, skrzydełko, i t. d. od skrzydło.
Drugi spadek rzeczowników nijakich l. m. kończy się zawsze na spółgłoskę naczelną; samogłosek końcowych e, o, nie zastępuje w tym spadku żadne inne zakończenie […].
Stanowczemi głoskami, to jest nadającemi rozmaitą formę odmianom, są najprzód: samogłoska należąca do końcówki z cechową spółgłoską ł, w jednę syllabę związana, którą nazwiéjmy samogłoską końcową.
[…] Przeciwnie gdy wyraz dwózgłoskowy lub wielozgłoskowy skraca się przy odmianie o jednę zgłoskę, przez odrzucenie samogłoski końcowéj, otwarte pochylają się na ścieśnione […]; gdy jednak przy takiém skracaniu wyrazy samogłoska wypadnie przed mocną spółgłoską, lub płynnemi m, n, pochylanie zwykle nie ma miejsca [...].
Wyrazy dwu i więcej zgłoskowe rozdzielają się na części zgodnie z wymawianiem, zatrzymując się na samogłoskach końcowych i nie zwracając uwagi na znaczenie tych części; np.: gło-wa, gło-sy, pra-wo, wo-zić, wó-zek, za-ba-wa, o-ko-li-ca...
Długość przy pierwotnej krótkiej bóść móc [...] polega na wzdłużeniu po zaniku końcowej samogłoski [...]; w kasz.-słow. jest na odwrót tendencja do uogólnienia krótkiej [...].