Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

prawidło

Język: polski

Cytaty

Appendix, inaczej, Auctarium, Corollarium, Mantissa. Pol. Przydatek. Regula. Reguła. Prawidło. Ustawa. Scholion. Wykład. Exceptio. Wyłączenie. Annotatio, Nota, Notula. Przypis. Przypisek etc.

Byłoby zaś rzeczą bardzo długą dawać prawidła, ktoré słowo z jakiemi i w jakiém znaczeniu kłaśdź się przyimkami.

Podając té prawidła nie zapewniam o ich nieomyłności: w każdym języku Prawidła mają swe wyjątki.

Regula. Prawidło.

Prawidła Stopniowania Przymiotników.

P. Kiedy się używa w języku polskim zaimków: Ja, ty, on, my, wy, oni. O. Kiedy słowo się dorozumiéwa, albo kiedy wyraźniéj chcemy oznaczyć osobę. W innych razach samo zakończenie słowa pokazuje dostatecznie osobę i wtenczas używanie zaimka byłoby zbyteczne i przeciwne prawidłom języka: n. p. Czy byłeś w teatrze? Byłem, a ty?

To samo prawidło pragnąłbym, aby było zastosowane i do pisania wyrazów polskich w pracach gwaroznawczych (dyjaktelogicznych).

Tym sposobem w miarę tego jak gramatyka Kopczyńskiego rozpowszechniała się, jako podręcznik w szkołach obowiązujący, i sztuczny przepis odróżniania rodzajów za pomocą zakończeń ym i ém rozszerzał się wśród piszących i nabierał znaczenia prawidła ortograficznego. Pozostaje on do dziś prawidłem sztucznym, zjawiskiem odosobnionym, w żadnym języku niespotykanym.

Najstarszą nazwą jest gramatyka. Nazwa ta była długie wieki stosowana do nauki, której zadaniem było gromadzenie prawideł poprawnego mówienia i pisania.