terminów gramatycznych online
wyobrażenie różnic czasowo-ilościowych
Iloczas polega na opozycji fonologicznej samogłosek długich i krótkich. O i. mówimy wówczas, gdy w jakimś języku dwa wyrazy lub dwie formy różnią się między sobą tylko długością samogłoski, a powoduje to różnicę znaczeniową, np. łac. lēgit ‘czytał’ i lěgit ‘czyta’. Dziś i. w jęz. pol. nie występuje, choć aż do pierwszej ćwierci XVI w. opozycja samogłoska długa : samogłoska krótka miała wartość fonologiczną. Po zaniku i. dawne samogłoski długie zamieniły się w tzw. samogłoski pochylone, które często dawniej oznaczano w piśmie za pomocą kreseczki, np. wiém, ów (w wypadku e i o pochylonego. Z tego zwyczaju pozostał znak ó (fonet. u), gdyż w XVI w. była to litera oznaczająca samogłoskę różną od o i u, która z czasem zidentyfikowała się z samogłoską u. (EJP 139)