terminów gramatycznych online
fakultatywność
- Fonetyzacja, morfologizacja, semazjologizacja: BdC/1915
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Słownik, tom II (D-G): Dor/1958–1969
Wariancja jako przeciwieństwo standaryzacji polega na współistnieniu różnych obocznych form tego samego elementu języka, czyli jego wariantów. Występuje na wszystkich poziomach języka, poczynając od fonetyki i fonologii (warianty fonemu), przez morfologię (warianty morfemu) i fleksję (warianty formy fleksyjnej) aż po frazeologię (wyrażenia amator kwaśnych jabłek i amator śledziowych główek są wariantami tego samego związku) i składnię (zwroty napotkać coś i napotkać na coś są wariantami tego samego związku).
Cytaty
Fakultatywność uzewnętrzniania wyobrażeń wymawianiowo-słuchowych stanowi bardzo ważne stadjum przejściowe od ich pełnego istnienia i niezakłóconego uzewnętrzniania do pełnego zaniku w historii języka plemiennego.
Zanik morfologizacji i semazjologizacji elementów wymawianiowo-słuchowych prowadzi do przejścia ich obowiązkowego uzewnętrzniania przy obcowaniu międzyjednostkowym w fakultatywność, a następnie fakultatywności uzewnętrzniania w całkowite zniknięcie historyczne fonem.
Por. zresztą jeszcze niżej o fakultatywności jerów.
Wskutek ciągłej oboczności słabych i mocnych jerów, względnie słabego i mocnego jeru, wyrobiło się pod koniec epoki prasłowiańskiej żywe poczucie fakultatywności tego elementu wokalicznego, który stał się w znacznym stopniu głoską fakultatywną w zależności zarówno od nastroju, tempa jak i konfiguracji spółgłoskowej, na podobieństwo francuskiego e muet.
Fakultatywność ż V blm rzecz. od fakultatywny: Fakultatywność przycisku obocznego [w języku polskim] wynika z jego dość znacznej zależności od tempa mowy: im szybsza wypowiedź, tym mniej akcentów pobocznych. DŁUS. Proz. 15.