Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

wariant

Hasło w cytatach: warjant
Język: polski
Dział: Fleksja, Fonetyka, Morfologia (współcześnie)
  • Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
  • Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
  • Koniugacja (Końcowki osobowe, System koniugacyjny...Aoryst. Imperfekt ... Strona bierna. Inne formy złożone): Łoś III/1927
EJP 1991, 372 Definicja współczesna

Warianty - elementy językowe, które pod względem funkcjonalnym traktujemy identycznie, chociaż formalnie się różnią. W. uznać można za realizację jednej i tej samej jednostki językowej, którą w niektórych szkołach strukturalistycznych przyjęto nazywać inwariantem. O w. najczęściej się mówi w fonologii.

Cytaty

Przez 'odmiankę' czyli warjant w terminologji gramatycznej należy rozumieć nieco zmienioną formę bądź wyrazu, bądź też pewnego połączenia dźwięków.

Tylne, zawsze krótkie ë występujące (prócz dialektycznych tworów analogicznych [...]) tylko po spółgłoskach niepalatalnych, najtypowszym jest kaszubskim dźwiękiem. Warjanty jego, chyląc się bardziej ku a czy ku e, nie tracą jednak zwykle charakteru nieznanej dialektom czysto polskim głoski tylnej a nie wargowej; dopiero w południowej, mocno spolszczonej części dialektu zaborskiego przyłącza się tu artykulacja warg, przez co powstaje rodzaj krótkiego, niezbyt tylnego .

§ 516. W historji odmiany w czasie teraźniejszym słowa jeśm najstalszemi są formy 3 os. l. poj. i mn., mianowicie najpowszechniejsze jest [...]; w liczbie mn. nie mające żadnych warjantów : od wieka są FI. 24, 6; w robocie nie są 72, 5, twoje są niebiosa 88, 12 i t. d.

Wariant [...] «każda z odrębnych postaci, odmian czego, np. tekstu, planu, projektu, głoski, wyrazu»: [...].