terminów gramatycznych online
atrakcja semazjologiczna
- Asymilacja morfologiczna, semazjologiczno-morfologiczna i semazjologiczna: BdC/1915
Zjawisko wykraczania leksyki poza jej pierwotny zasięg. Istnieją pewne sfery realiów szczególnie ważnych w życiu danej społeczności, „uczuciowo akcentowane”, którym odpowiadają wyrazy o dużej sile ekspansywnej, szerzące się w innych zakresach realnych (proces ekspansji), np. w okresie I wojny światowej rozpowszechniały się metafory mające za podstawę terminy wojskowe. Proces ten działa również w odwrotnym kierunku – dziedzina realiów „uczuciowo ważnych” przyciąga słownictwo innych sfer rzeczywistości, np. w okresie I wojny światowej na określenie działań strategicznych czy części uzbrojenia używano zmetaforyzowanych wyrazów potocznych (kluski, pigułki ‘pociski’; młynek do kawy ‘karabin maszynowy’. Ten drugi nurt przesunięć semantycznych określa się mianem atrakcji. Buttler Danuta (1978), Rozwój semantyczny wyrazów polskich. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 16.
Cytaty
Najwłaściwszemi jednak będą: zamiast «analogji» termin asymilacja morfologiczna (upodabnianie morfologiczne), a zamiast «etymologji ludowej» termin asymilacja semazjologiczna i semazjologiczno-morfologiczna, albo też atrakcja semazjologiczna.
[...] W zakresie wyobrażeń morfologicznych i semazjologicznych nasze myślenie językowe działa ciągle według tych samych wyobrażeń kierowniczych, wyobrażeń typowych, a zauważamy je dopiero wtenczas, kiedy ten stały proces asymilacji morfologicznej i atrakcji semazjologicznej prowadzi do zmian, t.j. do powstawania nowotworów morfologicznych i semazjologicznych.