Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

coniunctio praepositiva
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: coniunctiones praepositivae, conjunctio praepositiva, praepositivae, praepositivae coniunctiones
Język: łaciński
Dział: Części mowy (współcześnie)

Cytaty

DonGl/1542, s. 206

Conjunctio praepositiva – słączenie przekładane, disjunctiva – rozdzielające, expletiva – wypełniające, negatio – zaprzeczenie, interiectio – wołanie.

DonCul/1560, s. [78] Definicja

Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositivae coniunctiones sunt, ut at, ac, ast. Aut subiunctivae: ut quae ne ve. Aut communes, ut ergo, ideo, igitur.

Mora/1592, s. 277 S3r [281] Definicja

Quae sunt Coniunctiones Praepositivae? Quae in Oratione tantùm praeponuntur, Ut: Nam, [Bo, iż.] Quare, [á przetoż, dla tego.] At, ac, ast. [ále.] Nec, [áni.] Si, [jeśli, jeśliże.] Quin, [iż, i owszem.] Nisi, [jeśli nie.] Sin, [id est, si verò, chybáby.] Seu, sivè, [albo, á jeśli.].

[Jakie to są spójniki prepozycyjne? Takie, które w wypowiedzeniu są tylko kładzione z przodu.]
Don/1595, s. [69] ([69-70])

Rząd złączenia w czym jest? Iże álbo przekłádánie [złączenia są, jáko ále, ále, á, álbo przydáne, jáko te to trzy, álbo pospolite, jáko przeto, dla tego, przeto.

Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositivae coniunctiones sunt, ut at, ac, ast, aut subiunctivae ut que ne ve: aut communes, ut ergo, ideo, igitur.

Don/1595, s. [69] marg ([69-70]) marg

Praepositivae coniunctiones. Subiunctivae. Communes.

Don/1649, s. [53] ([53]-[54]) Definicja

Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositivae coniunctiones sunt, ut at, ac, ast: aut subiunctivae ut quae ne ve: aut communes ut ergo, ideo igitur.

Rząd złączenia w czym jest? Iże ábo przekłádáne złączenia są/ jáko ále/ á/ ále: ábo przydáne jáko te to trzy: ábo pospolite/ jáko przed/ dla tego/ przeto.

Gut/1669, s. 374-375

Die Ordnung Rząd im Fügeworte ist bey den Pohlen gleich wie bey den Lateinern Dreyerley. 1. Sind die jenigen / welche man in einer Red pfleget vornen anzusetzen [Praepositivae] alß: A und Iż / weil ponieważ dieweil / Lecz / ále Aber. Lubo / lub / wiewol [...]. 2. Die in der Rede andern wörtern pfleget nachgesetzt zu werden [Postpositivae] als: Bowiem denn. [...] 3. Die jenigen welche man in einer Rede bald vor= bald nachzusetzen pfleget / alß: Jeżeli / jeśli / wofern. Abowiem / bowiem / denn.

[Rząd spójników jest w polszczyźnie taki sam jak w łacinie - trojaki. 1. Są takie, które daje się w wypowiedzi zwykle na początku [praepositivae], np. a, ponieważ, lecz, lubo [...]. 2. Takie, które zwykło się dawać po innych wyrazach [postpositivae], np. bowiem. [...] 3. Są takie, które w wypowiedzi stoją raz na początku, raz po innych wyrazach, np. jeżeli, jeśli, abowiem, bowiem.]
Szum/1809, s. 33

Spojniki, z powodu rozmaitego znaczenia swego, dzielą się na 12. następujących gatunków:

1) Początkowe (praepositivae), które się pospolicie na początku okresów kłaśdź zwykły, jako to: równie jak, chociaż, choć, lubo, ponieważ, gdy.

Powiązane terminy