terminów gramatycznych online
norma
Język: polski
Geneza: łac. norma 'prawidło, wzór, model'
- Budowa wyrazów: Łoś II/1925
- Deklinacja I (Nominativus singularis ...., Nominativus pluralis ... Locativus dualis): Łoś III/1927
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Fonetyka opisowa: Benni/1923
- Głosownia: Gaert/1927
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Stylistyka: Gaert/1927
- Słownik, tom V (Nie-Ó): Dor/1958–1969
Norma językowa. Zbiór aprobowanych przez użytkowników języka jednostek jęz. oraz reguł ich połączeń. Abstrakcyjne pojęcie n. jęz. traktowane jest jako pośrednie między systemem jęz. a uzusem (zwyczajem) jęz.
Cytaty
Oczywiście nie ma u nas mowy o jakimkolwiek ustanawianiu normy dla wymowy ogólno polskiej i o wyrokowaniu o wartości takiej lub innej wymowy w wypadkach niezgodności. To wychodziłoby poza zakres naszego obecnego zadania.
W innych częściach panuje dowolność lub zamięszanie, bez porównania większe niż w typie pierwszym, w niektórych gwarach wprost niepodobna ustalić jakiejś wyraźnej normy.
Przyimki tworząc całość ze swym przypadkiem podlegają tym samym normom i w dawniejszym języku, podobnie jak w starej czeszczyźnie, mają»ruchome«e, gdy w zgłosce rdzennej imienia było słabe jer, i na odwrót, nie mają samogłoski, jeżeli zgłoska rdzenna imienia ma pełną samogłoskę.
§ 199. Przedstawiliśmy w § 193 właściwości formalne końcowej spółgłoski tematu przed przyrostkiem -ek, -ko, -ka i w dalszych paragrafach liczne przykłady stwierdziły, iż pod tym względem panują stałe normy. Są jednak formacje, które może tylko pozornie, ale dla przyczyn niewyjaśnionych, od tych norm się uchylają.
Dopiero J. Kochanowski używa tej końcówki dość często: zębami I, 60, frasunkami 169, [...], a u Skargi formy te są już najczęstsze i stanowią prawie normę: onemi darami 13, instrumentami 161, synami 305, [...].
Zadaniem gramatyki szkolnej jest nie tylko uświadomienie zjawisk językowych, ale zarazem wyuczenie pewnych norm poprawnego mówienia i pisania, opartych na wynikach teoretycznych badań naukowych.
Zdanie sobie sprawy z tego kierunku badań językowych jest również pożądane dla nauczyciela, który chociażby dla celów normatywnych powinien zwracać uwagę na jednostkowe właściwości językowe oraz starać się ustalić ich przyczyny. Tą drogą łatwiej będzie mógł im zapobiegać, o ile sprzeciwiają się normom poprawności.
Norma ż IV, CMs. normie 1. «ustalona, ogólnie przyjęta zasada; wytyczna, reguła, wskazanie, przepis; wzór, schemat, szablon»: [...] Istnieją u nas wyrobione przez obcowanie z innymi ludźmi i przez lekturę pewne normy językowe, do których stosować się musimy. Normy te zwykle nazywamy poczuciem językowym. SŁOŃ. Hist. 28. [...] // SWil. <łc. norma = prawidło, wzór, model>.