koniec języka

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Mucz/1825
• SkorM/1828
• Malin/1869
• Gaert/1927

O głoskach podniebiennych. 1. Liter podniebiennych głosowych mamy pięć d, ł, n, r, t. Z tych wszystkich głosek litera ł, jest najłatwiéjsza do zmiękczenia […]. 2. Głoski d, n, t, wyrabiają się wszystkie prawie jednakowém poruszeniem języka; z tą tylko różnicą, że wymawiając głoskę d silniéj dech pędzimy aniżeli przy wymówieniu t, a dla oddania n przyłożywszy język do podniebienia, dech pędzimy w kanał nosowy. Jednakże mimo to n, może spływać na samogłoskę cieńszą i; głoski zaś d, t, zwykle opierają się na grubéj samogłosce y. Jeżeli zaś głoski te spływają na cieńszą samogłoskę i, natenczas tworzy się brzmienie syczące. Przyczyna tego jest w wymawianiu tych głosek. Albowiem trudno wznieść koniec języka ku podniebieniu tak, aby się i inne części języka nie wzniosły; kanał zatém ścieśniony dla wyrobienia cieńszéj samogłoski i, ścieśnia się jeszcze bardziéj; gdy w nim dla d, n, t, koniec języka ku podniebieniu wznosimy [...].

Poruszenia téj części języka, którą wyrabiamy głoski gardłowe, nie są tak wolne, jak poruszenia końca języka. Nic zatém dziwnego, że język chcąc wyrobić miękko głoskę gardłową, ścieśni otwór ust zanadto, i zamiast brzmienia głosowego lub przydechowego, wyrobi brzmienie syczące.

Są one wymawiane, gdy się koniec języka daleko w tył zwija i do podniebienia przykłada, przez co podwójny dźwięk (ton) na kształt jakby z głowy wyprowadza się [...].

[…] Powiéwne zaś ƶ i s wymáwiają się ciśnieniem środkowych krawędzi języka o górne boczne zęby, przy czym, jak przy đ i c, koniec języka opierá się poniżéj dolnych przednich zębów, ɍ wymáwiá się prawie jak ƶ, lecz z dotknięciem podniebieniá drgającą płaszczyzną języka.

Język; części: a) koniec (apex, apikalny), b) brzeg (corona, koronalny), c) grzbiet (dorsum, dorsalny), d) osada (radix, radykalny).