Historical dictionary
of grammatical terms online

słowo posiłkowe

Language: polski
EJO 1999,98 Contemporary definition

Czasownik posiłkowy (słowo posiłkowe). 1. Czasownik lub wyrażenie czasownikowe, z którym łączy się określona forma innego (tzw. pełnego) czasownika, przy czym oba człony stanowią całość kategorialną (określony czas, tryb) [...].

Quotations

Słowa [...] są wielorakie. Verbum activum. Słowo czynne. Verbum passivum. Słowo bierne. Verbum deponens. Słowo pokładne, które ma zakończenie bierne (terminationem passivam) à znaczenie czynne (significationem activam). Verbum auxiliare. Słowo posiłkowe. Verbum regulare. Słowo foremne. Verbum irregulare. Słowo nie foremne. Verbum personale. Słowo osobiste. Verbum impersonale. Słowo nie osobiste. Verbum neutrum. Słowo nijakie, t.[to] j. [jest] ani czynne, ani bierne. Verbum frequentativum, Carisio, iterativum. Słowo częstotliwe, czyli powtorzyste. Verbum reciprocum. Słowo zaimkowe etc. etc.

Imiesłowy, od słów pochodzące, posiłkowych, czynnych biernych i cierpiętliwych.

Chlubią się Grecy, że mają zrachowanych 300 słów prawidłowych, Samskryci 300, Łacinnicy 250 a inne narody coraz mniej i mniej mają. Zobaczymy ile my mamy, i jak się dzielą owe słowa. Dzielą się ogólnie, na czynne, bierne i posiłkowe, a szczególnie jeszcze oprócz tych na omowno zwrotne, na Jednoczasowe tezniejsze, (rzadko przeszły czas mające) na Jednoosobowe z zajimkiem mi, na Jmiesłowowe z zajimkiem mi.

Słowoczasownik nieokreślny.

Jestem Jesteś Jest Jesteśmy Jesteście Są [...]

Widzimy teraz że jedną własność mają te słowa, zawierają tylko pewność rzeczy lub osob że jest lub są, siedzą, leżą, stoją lub śpią i nic więcej. Jestem, bywa z łacińskiego [słowem] posiłkowem u nas nazywanem; ale nie zasila innych słów tylko łączy w potrzebie.

Mamy 16 słów posiłkowych, z których 4ch głównie używamy, a 12 ostatnich podrzędnie i urywkowo, bo są połowiczno posiłkowemi, pomagają innym słowom, i potrzebują zarazem obok siebie słowa być więc połowę czynności tylko wyrażają, a ze słowem być całość.

Ponieważ w odmianie każdego czasownika, zachodzi wiele form takich, które nie są pierwotnemi, ale raczej złożonemi z dwóch form, tj. z formy czasownika danego i ze słowa posiłkowego być, obejrzymy więc nasampiérw konjugacyą owego słowa posiłkowego.

§ 110. Odmiana słowa posiłkowego być.

Bezokolicznik: być,

Imiesłów czasu teraźniejszego: będący, -a, -e,

Imiesłów współczesny: będąc, [...].