terminów gramatycznych online
przymiotnik
Leksem o prymarnej funkcji członu zależnego grupy imiennej, semantycznie interpretowanej jako funkcja określenia rzeczownika (funkcja atrybutywna).
Cytaty
Tak w Rzeczownikach jako też w Przymiotnikach, formując Rodzaj żeński od Męzkiego dodać trzeba e nieznamionowane n. p. [...] Marchand Kupiec, Marchande; grand wielki, grande.
Adjectivum. Przymiotnik.
Następnie światło przewodniczące wiedzy człowieka, poprowadziło go do badania jestestw w ich kształtach i treści — do pojmowania właściwości, czyli przymiotów każdego,—wskazywało mu, jakie ony są, dla czego są, i nazywało przymioty wedle rodzaju istotników. A to jest druga doba w mowie, a miano tych nazwań jest przymiotnikiem, (Nomen adjectivum).
Przymiotniki podzielić można na dwa główne oddziały, na piérwotne: biały, czarny, i pochodne, to jest przerobione z istotników: drewniany, ojcoicski; ze sprawomianów: bierny, jadalny; z liczbowników: jedyny, drugi; z dosprawianów: wczorajszy, dzisiejszy, i z zamianków: twój, sam. Piérwsze przechodzą prawidłowo odmiany, drugie ulegają zboczeniom, o których w właściwém miéjscu uczyni się wzmianka.
Właściwnik .... Jedna z siedmiu części zdania, druga z porządku odpowiednia przymiotnikowi.
Kiedy w Narzędnikach i Miejscownikach przymiotników należy pisać za księdzem Kopczyńskim: ym, im, ymi, imi, a kiedy: ém, emi, — o tém mówiliśmy szczegółowo na str. 105.
NB. Prof. Małecki i nowsi gramatycy używają w Narzędniku liczby mnogiéj tylko końcówki: ymi, (imi), bez względu na rodzaj, do którego się przymiotnik odnosi.
Małą literą początkową pisze się: [...] Przymiotniki, urobione od imienia własnego miejscowości: np. starosta lwowski, województwo lubelskie (ale: Lubelskie, jako obszar dawnego województwa, wielka litera, ob. wyżej 1. b.), łany podolskie i t. p., również przymiotniki urobione od imienia własnego osoby: np. obchód mickiewiczowski, zygmuntowskie czasy, chyba że ten przymiotnik jest nazwą własną: np. plac Sapieżyński, fundacya Skarbkowska.
Przez uszanowanie zaczynamy od wielkiej litery: Pan Bóg, Najwyższy, niech się dzieje wola Jego święta; także mówiąc o ludziach (nie o ich godnościach lub urzędach) z przymiotnikami: Najjaśniejszy Pan, Przewielebny Ksiądz, Pan Starosta, zwłaszcza jeśli do nich samych piszemy; w tym razie i zaimki piszą się wielką literą: Twój przyjaciel, brat Pański i t. p.
Podług przymiotnika dobra" [odmieniają się]: a) nazwiska żon na owa: bratowa, królowa, Radziwiłłowa, b) nazwiska wsi i miast na — owa: Brzozowa, Kolbuszowa.
Przymiotnik. Stopniowanie przymiotników. Stopniowanie względne i bezwzględne. Stopniowanie proste i opisowe. Stopień równy, wyższy i najwyższy.
Przymiotnik. Formy rzeczownikowe przymiotników. Formy męskoosobowe i rzeczowe w deklinacji przymiotników.
Wszystkie wyrazy w naszej mowie dadzą się podzielić na dwie grupy: 1. Wyrazy samodzielne t.j. takie, które same przez się mają wyraźne znaczenie (ojciec, dom, praca, żyję, dobry, śpiewać, pięknie itd.).[...] 1. Wyrazy oznaczające przedmioty (rzeczownik). a) Wyrazy oznaczające cechy przedmiotów (przym., czas.). b) wyrazy oznaczające właściwości cech (przysłówek i imiesłów przysłówkowy. [....] Wyrazy, które oznaczają przedmioty niewyraźnie, ogólnikowo, np. on, tamten, nic, coś.... są rzeczownikami zaimkowemi. Wyrazy oznaczające liczbę: pięć, sto, tysiąc... są rzeczownikami liczebnemi. (Szob.)
Cechy przedmiotów oznaczają: Przymiotniki. dobry, biały, czysty... a oznaczają dokładnie. Jeżeli jednak przymiotniki nie oznaczają cech dokładnie np. taki, owaki, jaki? jakiś - nazywają się zaimkami. Oznaczające zaś liczbę lub porządek przedmiotów - liczebnikami.
Liczebniki. Zaliczono do rzeczowników (tysiąc, sto, itd.) i do przymiotników (pierwszy, setny...). (Szober).
Formy przymiotników. Formy rzeczownikowe [...] Formy męskoosobowe i rzeczowe w dekl. przymiot.