terminów gramatycznych online
swojszczyzna
Cytaty
Idiotismus. Swojszczyzna.
[...] Wzmacnianie brzmienia samogłoskowego przydechem spółgłoskowym. [...] W mechanizmie języka naszego są samogłoski tylko częścią pomocną, służącą do łatwiejszego połączenia i wygłoszenia spółgłosek; przeto rzadko zaczynamy słowa swojskie samogłoską, i w środku słów niezłożonych dwie samogłoski po sobie nie następują [...]. Stąd wypływa: 1. Że duch języka naszego uważa samogłoski, gdy nie służą do wygłoszenia spółgłosek, za brzmienia wietkie, i dlatego wzmacniamy najczęściej tę wietkość brzmienia czyli znosimy stąd powstającą rozwartość brzmienia (hiatus) przydechem spółgłoskowym: h, j, w. 2. Drugiém następstwem powyższéj własności języka naszego jest to, że nie mamy dwugłosek, tj. dwóch samogłosek jednym obrotem ust wygłoszonych [...]. Usta polskie, mianowicie usta osób tylko własnym językiem mówiących, nienawykłe do wymawiania dwugłosek au, eu w słowach obcych, naginając je do swojszczyzny, zamieniają samogłoskę u na swojski przydech j lub w, lub wyrzucają jednę z dwóch po sobie następujących samogłosek, albo zamieniają au, eu na o, np. Donau=Dunaj, Paulus=Paweł [...].
[...] W wieku XVI., kiedy poczucie ducha mowy było silne, nie tylko nie dodawano nigdy końcówki a rzeczownikom swojskim rodz. męsk. ale nawet od łacińskich odrzucano końcówkę obcą um, i naginając je do swojszczyzny, dodawano im końcówki swojskie; dziś przeciwnie, nie tylko obcym dodają niektórzy pisarze końcówkę a, ale nawet niektórym swojskim, mianowicie, urzęda, okręta [...].