Historical dictionary
of grammatical terms online

stopień równy

Language: polski
EJP 1991, 334 Contemporary definition

Stopniowanie. [...] Stopień równy jest neutralnym określeniem cechy (jakości): miły, silny, zielony.

Quotations

Gradus, stopnie, trzy ich liczą: Gradus positivus, stopień rowny. Comparativus, wyzszy. superlativus, najwyzszy.

Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy; np. święty, świętszy, najświętszy i przenajświętszy.

Gdy się jakiéj rzeczy tylko prosty przymiot nadaje, nie porównując go z tymże samym przymiotem innych rzeczy, na tedy mówimy, że ten przymiotnik położony jest w stopniu równym, bez żadnego względu na jego doskonałość, lub niedoskonałość, np. nóż ostry.

Stan normalny przymiotnika uważany jest za stopień piérwszy, czyli równy, gdy np. mówimy: dąb tak twardy, jak heban. Są zaś jeszcze dwa stopnie wyższe od niego, to jest drugi, np.: twardszy, jeżeli moc lub ilość przymiotu jednego, jest wyższą od mocy, lub ilości przymiotu drugiego; — i stopień trzeci, np.: najtwardszy, oznaczający najwyższą moc, lub ilość przymiotu między porównywanemu Stopień pierwszy i drugi, posługując się liczbą, ściśle oznaczają potęgę i różnice przymiotów, np.: długi na dwa łokcie, dwa razy dłuższy, dłuższy dwa łokcie. Stopień trzeci udziela tylko ogólne wyobrażenie przewagi przymiotu między wszystkiemi (najmniéj trzema) postawionemi w stosunek, nie dające się liczbą określić, np. najdłuższy nie można mówić: najdłuższy dwa łokcie.

Stopień równy oznacza równą ilość przymiotu w istotach porównywanych, t.j. ani mniéj, ani więcéj w jednéj jak w drugiéj. Ten stopień wyraża się zwyczajném zakończeniem przymiotnika.

Stopień równy oznacza, że osoby i rzeczy, których przymiot porównywamy, mają jeden i ten sam przymiot w równej ilości; to znaczy, że jedna nie ma go więcej, lecz tyle tylko ile i druga, np. Jan jest tak pilny jak Paweł. To znaczy, że Jan i Paweł mają ten sam przymiot pilności i żaden z nich więcej go nie posiada niż drugi. Twoje pióro jest tak dobre jak moje. Wasz dom jest tak wysoki jak ta szkoła.

Степеней три: 1. Положительная, [stopień] równy, означаетъ качество или признакъ предмета просто, безъ всякаго сравненія съ другимъ предметомъ, подобное качество имѣющимъ, напр. dobry człowiek, góra wysoka, oko czarne.