Historical dictionary
of grammatical terms online

stopień wyższy

Language: polski
EJP 1991, 334 Contemporary definition

Stopniowanie. [...] Stopień wyższy sygnalizuje większe od neutralnego natężenie cechy: milszy, silniejszy, bardziej zielony.

Quotations

[Przymiotniki] kończące się na e dobiérają głoskę r w stopniu wyższym, inné zgłoskę er.

Przedimek pewny [...] kładzie się i powtarzá się przed przymiotnikami w stopniu wyższym i nájwyższym położonemi, kiedy wyrazy Angielskié tłómaczą się w Polskiém przez im więcéj, tym więcéj, tym mniéj, lub podobnie np. the longer we live, the more we learn. im więcéj żyjemy, tym więcéj uczemy się.

Ilość przymiotu większą w jednéj rzeczy niż w drugiéj z nią porównanéj zowiemy stopniem wyższym, np. miód i cukier słodsze są od mleka.

O stopniowaniu przymiotników. Przymiotniki polskie stopniują się albo foremnie albo nieforemnie. Foremne stopniowanie robi się podług następujących prawideł. 1) Ze stopnia równego przerabia się [stopień] wyższy przez wtrącenie przed i lub y głoski sz, po czém i na y zamienić należy [...]; z tego zaś przez dodanie na początku głoski naj, albo po staropolski na, powstaje najwyższy [...].

Aby zrobić Stopień wyższy, do głoski pierwiastkowej lub zamienionej w Przymiotniku męzkim Stopnia wyższego, daje się sz z samogłoską rodzajową y, a, e, a to wyrzuciwszy i lub y końcowe, jeśliby przymiotnik nie kończył się na spółgłoskę.

Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy; np. święty, świętszy, najświętszy i przenajświętszy.

Stopień wyższy formuje się od stopnia równego rodzaju męskiego, albo przez dodanie głosek szy, sza, sze, albo przez zamianę samogłosek: i, y, na: szy, szá, sze; ejszy, ejsza, ejsze; iejszy, iejsza, iejsze.

Gdy się porównywa dwie lub więcéj rzeczy mające jeden przymiot, ale nierównej doskonałości, to jest: kiedy się jednę rzecz nad drugą wywyższa, lub poniża, na tedy mówimy, że przymiotnik rzeczy doskonalszéj, lub podlejszéj jest położony w stopniu wyższym, np. to jabłko jest okrągléjsze niż tamto.

Przymiotniki ulegają stopniowaniu (lecz nie wszystkie): stopień równy: czysty, stopień wyższy: czystszy, stop. najwyższy: najczystszy. Jest to stopniowanie proste.

PRZYMIOTNIK—ADJECTIVUL

Gradele de comparație.

Adjectivele au 3 grade de comparație: równy (pozitiv), wyższy (comparativ), najwyższy (superlativ).