Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

stopień wyższy

Język: polski
EJP 1991, 334 Definicja współczesna

Stopniowanie. [...] Stopień wyższy sygnalizuje większe od neutralnego natężenie cechy: milszy, silniejszy, bardziej zielony.

Cytaty

Uwaga. Stopniów jest 3, niski (positivus), [stopień] wyższy (comparativus), najwyższy (superlativus), np. pięknie, piękniej, najpiękniej; ciemno, ciemniej, najciemniej.

Foremnie stopniują się te Przysłówki, w których dla uformowania wyższego stopnia do ostatniej głoski e, dodaje się y, albo w których ostatnie o, zamienia się na iej, np. pięknie, piękniej; ciemno, ciemniej.

Stopień najwyższy formuje się zawsze przez dodanie syllaby naj do stopnia wyższego, np. najpiękniej, najciemniej, najlepiej.

[...] cecha wyrażająca wyższy stopień przymiotu: chud(y)-szy [...].

PRZYSŁÓWEK, 96. PRZYSŁÓWKI; w stopniu wyższym (piękniéj) mają e ściśnione, 547; 30; 100

Aby zrobić Stopień wyższy, do głoski pierwiastkowej lub zamienionej w Przymiotniku męzkim Stopnia wyższego, daje się sz z samogłoską rodzajową y, a, e, a to wyrzuciwszy i lub y końcowe, jeśliby przymiotnik nie kończył się na spółgłoskę.

Stopień wyższy kładzie się, kiedy mamy wysłowić większą ilość przedmiotu na jednym przedmiocie, aniżeli na innym lub na innych z nim porównanych, a do połączenia przedmiotów porównanych używamy Przyimka od (ode) i Spójników: niż, niźli, niżeli, aniżeli, jak; np. Kaźmirz jest pilniejszy niż Jan.

Stopień wyższy utwarza się z Przymiotnika niestopniowanego, przyprawiając do trzona cechę -sz z zakończeniem rodzajowém -y, -a, -e, (-szy, -sza, -sze).

Stopniowanie przymiotników.

Przymiotniki mają trzy stopnie (gráos): stopień równy — gráo positivo, stopień wyższy — gráo comparativo i stopień najwyższy — gráo superlativo; na prz .: pilny—pilniejszy—najpilniejszy; wysoki— wyższy—najwyższy; piękna—piękniejsza—najpiękniejsza.

Przymiotniki ulegają stopniowaniu (lecz nie wszystkie): stopień równy: czysty, stopień wyższy: czystszy, stop. najwyższy: najczystszy. Jest to stopniowanie proste.