Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

stopień wyższy

Język: polski
EJP 1991, 334 Definicja współczesna

Stopniowanie. [...] Stopień wyższy sygnalizuje większe od neutralnego natężenie cechy: milszy, silniejszy, bardziej zielony.

Cytaty

[Przymiotniki] kończące się na e dobiérają głoskę r w stopniu wyższym, inné zgłoskę er.

Przedimek pewny [...] kładzie się i powtarzá się przed przymiotnikami w stopniu wyższym i nájwyższym położonemi, kiedy wyrazy Angielskié tłómaczą się w Polskiém przez im więcéj, tym więcéj, tym mniéj, lub podobnie np. the longer we live, the more we learn. im więcéj żyjemy, tym więcéj uczemy się.

Uwaga. Stopniów jest 3, niski (positivus), [stopień] wyższy (comparativus), najwyższy (superlativus), np. pięknie, piękniej, najpiękniej; ciemno, ciemniej, najciemniej.

Foremnie stopniują się te Przysłówki, w których dla uformowania wyższego stopnia do ostatniej głoski e, dodaje się y, albo w których ostatnie o, zamienia się na iej, np. pięknie, piękniej; ciemno, ciemniej.

Stopień najwyższy formuje się zawsze przez dodanie syllaby naj do stopnia wyższego, np. najpiękniej, najciemniej, najlepiej.

Porównywámy częstokroć osoby i rzeczy ze sobą pod względem przyznawanych jim przymiotów, których stopień może być większy w jednéj rzeczy od stopnia tego samego przymiotu w drugiéj rzeczy. Dlá tego gramatycy słusznie pod tym względem dzielą przymiotniki na trzy stopnie, które nazywają: równym (positivus), wyższym (comparativus) i najwyższym (superlativus) [...].

[…] Jimiesłów od słowa zetrę jest starsi, który w swojim brzmieniu nie różni się od stopnia wyższego starsi, przymiotnika stary […].

Przymioty i własności różnych osób lub rzeczy, porównywane ze sobą, mogą być albo jednakowe czyli w równym stopniu, albo też różnią się stopniem pomiędzy sobą, to jest jeden przedmiot posiada je w stopniu wyższym aniżeli drugi.

Formy gramatyczne, służce do oddania tych odcieni przymiotów, nazywamy stopniami: równym, wyższym i najwyższym; samą zaś odmianę - stopniowaniem przymiotników; np. stary, starszy, najstarszy.