Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

słowo zaimkowe

Język: polski

Cytaty

CZASOWANIE. Słowa Zaimkowego to dress one's self ubiérać się. Trybu oznajmującégo czas térazniéjszy I dress my self Thou dressest thy self He dresses him self We dress our selves You dress your self They dress them selves

Co do znaczenia słowa są: [...] 4) Zaimkowe, tak nazwane od tego, że się łączą z zaimkiem się, który czasem jest tylko dopełnieniem słowa, np. pocę się; czasem zaś znaczy zwrócenie czynienia na osobę czyniącego, np. kocham się.

Do wyraża: […] Z zaimkowemi słowami wyraża, w czasie niedokonanym, staranie się o nabywanie czego, czynnością przez słowo wyrażoną, np. dorabiać się, dobadywać się […].

Szósty przypadek kładzie się […]. 3) po słowach czynnych, które znaczą obranie kogo czém, mianowanie, ogłoszenie, wykrzyknienie, potwierdzenie, tytułowanie, i po wszystkich słowach zaimkowych z nich zrobionych [...].

Słowo zaimkowe: bielić się, wyleżeć się, i t. d. czasuje się z zaimkiem się, nieodmiennym przez wszystkie Formy, Czasy, Liczby, Osoby, Rodzaje.

TRYB BEZ-OKOLICZNY (Tryb Szósty). Teraźniejszy czynny. Znać się. Pobić się. Pocić się. Nauczyć się. Teraźniejszy bierny (40). Przeszły czynny. Było się znać abo Znać się było. [...] Przyszły czynny. Mając się znać. Mając się pobić [...] (40). Słowa zaimkowe nie czasują się biernie.

Słowa znaczące działanie przedmiotu zwrócone na siebie samego, nazywają się zaimkowe. I shave myself, she dresses herself, golę się, ona się ubiera. [...]

Słowa zaimkowe oznaczające działanie przedmiotu zwrócone na siebie samego, czasują się ze słowem posiłkowem to have, przybierając zaimki osobiste, myself, thyself, i t. d.

[…] Wyrażenia bierne obcych języków rozmaicie oddajemy. I tak […] albo je na czynne przerabiamy […]. Albo używamy imiesłowu biernego na ny, ty ze słowem być, bywać, zostać […]. Albo przez użycie słowa zaimkowego w trzeciéj osobie liczbie pojedyńczéj albo mnogiéj [...]. Albo używając słowa nieosobiście w czasie teraźniejszym i przeszłym w trzeciéj osobie liczby mnogiéj, a w czasie przeszłym imiesłowu biernego rodzaju nijakiego liczby pojedyńczéj na no, to z biernikiem zaimka lub istotnika [...].

Podobne z pozoru do zwrotnych, są znowu tak zwane słowa (czasowniki) zaimkowe, które tém się wyróżniają od zwrotnych, że są słowami nieprzechodniemi, że ich nigdy bez zaimka się użyć nie można.

W § niniejszym poznaliśmy tedy sześć rodzajów słów: 1. czynne przechodnie (chwalić, kochać) 2. czynne nieprzechodnie (pomagać, ufać), 3. nijakie (leżeć, stać), 4. zwrotne (chwalić się, leczyć się), 5. [słowo] zaimkowe (bać się, przechadzać się) i 6. nieosobowe (grzmi, dnieje).

Słowa bywają: a) czynne przechodnie, kiedy oznaczają czynność, przechodzącą na kogo lub na co, np. chwalę (brata), kocham (matkę), ganię (leniwca) [...]; e) zaimkowe, wyrażają­ce czynność nieprzechodnią, a używające i to już nierozłącznie! zaimka: się, jako to: czołgać się, śmiać się, pocić się, bać się, itp.

Глаголы по значенію своему раздѣляются на залоги, которые суть: [...] 5) Глаголы общаго залога, słowa zaimkowe, принимаютъ также się, но безъ этой частицы не употребляются. Они имѣютъ значеніе дѣйствительнаго или средняго залога, напр. bać się (kogo? czego?) kłaniać się (komu?) имѣютъ значеніе дѣйствительныхъ, uśmiechać się, pysznić się, имѣютъ значеніе средняго залога.