Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

słowo zaimkowe

Język: polski

Cytaty

Co do znaczenia słowa są: [...] 4) Zaimkowe, tak nazwane od tego, że się łączą z zaimkiem się, który czasem jest tylko dopełnieniem słowa, np. pocę się; czasem zaś znaczy zwrócenie czynienia na osobę czyniącego, np. kocham się.

Do wyraża: […] Z zaimkowemi słowami wyraża, w czasie niedokonanym, staranie się o nabywanie czego, czynnością przez słowo wyrażoną, np. dorabiać się, dobadywać się […].

Szósty przypadek kładzie się […]. 3) po słowach czynnych, które znaczą obranie kogo czém, mianowanie, ogłoszenie, wykrzyknienie, potwierdzenie, tytułowanie, i po wszystkich słowach zaimkowych z nich zrobionych [...].

Słowo zaimkowe: bielić się, wyleżeć się, i t. d. czasuje się z zaimkiem się, nieodmiennym przez wszystkie Formy, Czasy, Liczby, Osoby, Rodzaje.

TRYB BEZ-OKOLICZNY (Tryb Szósty). Teraźniejszy czynny. Znać się. Pobić się. Pocić się. Nauczyć się. Teraźniejszy bierny (40). Przeszły czynny. Było się znać abo Znać się było. [...] Przyszły czynny. Mając się znać. Mając się pobić [...] (40). Słowa zaimkowe nie czasują się biernie.

Глаголы по значенію своему раздѣляются на залоги, которые суть: [...] 5) Глаголы общаго залога, słowa zaimkowe, принимаютъ также się, но безъ этой частицы не употребляются. Они имѣютъ значеніе дѣйствительнаго или средняго залога, напр. bać się (kogo? czego?) kłaniać się (komu?) имѣютъ значеніе дѣйствительныхъ, uśmiechać się, pysznić się, имѣютъ значеніе средняго залога.

Inne znowu słowa utworzyły z zaimkiem się wyrażenia stałe, nierozłączne, tak dalece, iż słowo bez zaimka zwrotnego nie używa się już wcale; np. śmiać się z kogoś, spodziewać się czegoś, opiekować się kimś, bać się kogoś lub czegoś, chełpić się z czego, i t. p. Słowa takie nazywają się zaimkowemi.