Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

słowo niedokonane

Język: polski

Cytaty

Czas przeszły w polskim języku jest albo dokonany (perfectum), gdy od słowa dokonanego pochodzi, np. dać, dałem, albo też niedokonany (imperfectum), gdy od słowa niedokonanego pochodzi, np. pisać, pisałem.

O Słowach niedokonanych.

Jakie czynności oznaczają i w czem są wła­ściwe słowa niedokonane?

A. Słowa niedokonane oznaczają takie czynności, które nie w oka mgnieniu, lecz w dłuższym czasie mogą bydź wykonane, np. pisać, iśdź, jechać, mówić, i t. d.

Niedokonane słowo, verbum imperfectum.

[…] Przyjimki w słowach złożonych przemieniają niedokonane słowo w dokonane […].

Oprócz słów ciągłych i urywkowych, które zdają się być wyłączną włásnością języka naszego, są jak w całéj mowie słowiańskiéj, tak i w języku naszym słowa niedokonane, częstotliwe, dokonane, jednotliwe, a takiemi mogą być wszystkie gatunki słów opisane w poprzedzającym paragrafie [...].

[...] Słowo niedokonane oznaczá czynność, stán lub działanie niedoprowadzone jeszcze do końca, czyli działanie niedokonane, np. słowa: pije [...] są niedokonane, gdyż jeszcze niewiadomo, czyli ten, który pije, robi, doprowadzi swoje picie lub robotę do pożądanego celu, to jest, czy wypije lub zrobi.

Słowa dokonane składają się po większej części z postaci niedokonanej i z przyimka dodanego na początku słowa; wskutek tego każdemu z słów niedokonanych odpowiada kilka lub kilkanaście postaci dokonanych, różniących się odrębnemi przedrostkami.