Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

imiesłów

Język: polski
EJO 1999, 420 Definicja współczesna

Participium (imiesłów). Niefinitywna (nieosobowa) forma czasownika będąca syntaktycznym derywatem regularnie tworzonym od form osobowych.

Cytaty

Dwa są imiesłowy u Anglików, jakośmy w czasowaniach widzieli czasu térazniéjszego i przeszłégo.

Kiedy w Polskim języku używamy Imiesłowów, usłyszawszy, ujrzawszy i tym podobnych w znaczeniu czynném, do Imiesłowa czasu przeszłégo Anglicy dodają having; w biérnym beeing, który osobliwie ostatni w wierszach prawie zawsze, a czasem i w prozie opuszcza się.

Imiesłowy są tak nazywane, że są poczęści słowami, poczęści imionami i przymiotnikami. Jest ich dwa: imiesłów czasu teraźniejszego i imiesłów czasu przeszłego.

Jeżeli imiesłów rządzi przypadkiem czwartym na mocy udzielonéj mu przez słowo, od którego pochodzi w takim razie przestając być rzeczownikiem, traci przedimek i przyimek of.

Imiesłów jest to część mowy odmienna, która pochodzi od słowa, czasem kończy się na ąc lub szy, i podobnie jak słowo maluje czynność i czas, a częściej zaś ma zakończenie przymiotników na ny, ty, ły, i wtedy z odmian podobny jest do nich.

Imiesłów jest to część mowy odmienna, która pochodzi od słowa, a odmienia się jak przymiotnik.

Oto np. w ostatnich wydawnictwach krakowskich spotykamy się z taką nomenklaturą: „Niektóre masculina z nomin. na -a”. „W znaczeniu vocativu, accusativu”. [...] „Podług deklinacyi rzeczownikowej występuje ten imiesłów (= ten im. występuje) jak nominativus lub accusativus”. „Pl. accus. w znaczeniu nom. adj. podług deklinacyi rzeczownikowéj”.[...] Zapytać się chce, dlaczego osoby tak piszące czynią wyjątek dla pewnych terminów, a dla innych nie? Czemu nie piszą np. attributa, kiedy piszą masculina? Czemu nie piszą np. declinatii substantivialnej [...]?

Niektórzy używają systemu mieszanego: jedne pojęcia nazywają terminami spolszczonymi, inne obcymi, używając ich in сrudo. Oto np. w ostatnich wydawnictwach krakowskich spotykamy się z taką nomenklaturą: „Niektóre masculina z nomin. na -a”. „W znaczeniu vocativu, accusativu”. [...] „Podług deklinacyi rzeczownikowej występuje ten imiesłów (= ten im. występuje) jak nominativus lub accusativus”. „Pl. accus. w znaczeniu nom. adj. podług deklinacyi rzeczownikowéj”.[...] Zapytać się chce, dlaczego osoby tak piszące czynią wyjątek dla pewnych terminów, a dla innych nie? Czemu nie piszą np. attributa, kiedy piszą masculina? Czemu nie piszą np. declinatii substantivialnej [...]?

ą [...] w koniugacji: w osobie 3. l. m. wszelkich słów (czasowników), a więc: niosą, biorą, piszą, słuchają itd. oraz w imiesł. r. m. czynnych przeszłych; żął, ciął, ciągnął itd., w imiesł. teraźniejszych wszelkich czasowników: będąc, nosząc, mając itd., w imiesł. czynnym zaprzeszłym nieodm.; zażywszy, wziąwszy i w imiesł. czynnym ter. będąc, będący a e.

y w końcówkach przymiotników, zaimków, liczebników i imiesłowów VI. i VII. przyp. l. p. (Zjazd Rej.): dobrym czynem, dobrym dziełem [...].

II. Formy słowotwórcze: 1. ★bezokolicznik (infinitivus); 2. ★imiesłów (participium).

Imiesłów, p. czasowniki II 2.