terminów gramatycznych online
złożenie wyraz złożony
Złożenie. Wyraz złożony zawierający morfologiczny wykładnik kompozycji. Wykładnik ten może mieć postać morfemu łącznikowego: zwart-o-wybuchowa [...], afiksu derywacyjnego: szerokolist-ny, [...], paradygmatycznego formantu słowotwórczego [...]: długonog-(i) [...].
Cytaty
Co można rozeznać początkiem, złożeniem, kończeniem rzeczeń, i powtorzeniem liter [...] 2.) Złożeniem, że przekładania podług sylab zawsze oddzielają się od części mowy, z któremi one złożone; chociażby się to sprzeciwiało wyż wyrażonemu przepisowi, na przykład, воз-ношу, wynoszę, a nie во-зношу; nie zważając na to, że od ЗН. знаю znam, зной, znoj, poczynają się.
W pisaniu starać się należy. [...] 3.) Zeby nie odstępowało wiele od czystego wymawiania . 4 .) Zeby się nie ze wszystkim zatarły ślady pochodzenia i złożenia rzeczeń.
Przyjmując przed sobą przekładania, i inne części podług § 179. Otrzymują słowa podług takowego złożenia różne znaczenia: 1.) Zyskują sobie na końcu pomnożenie sylab: Теку ciekę, протекаю przeciekam.
Ztąd dzielą się złożone słowa (Verba) na stałe (constantia) i przechodzące (et transitovia). Stałe zostają się zawsze w jednym sprzężeniu, we wszystkich czasach. Przechodzące będąc w terazniejszym czasie pierwszego sprzężenia, w przyszłym są wtórego; przeto że proste słowa wtórego sprzężenia otrzymawszy w złożeniu rozmnożenie sprzegają się podług pierwszego sprzężenia; a w przyszłym rozmnożenie straciwszy, znowu do wtórego sprzężenia wracają się. Przykład pierwszego: Помагаю pomagam, помагаешъ pomagasz, помогу pomogę, поможешъ pomożesz[...]. Przykład drugiego: Возвышаю wywyższam, возвышаешь wywyszasz, возвышу wywyzszę, возвысишь wywyszysz.
Tam więc, gdzie sąd ucha staje się niepewnym, z przyczyny różnego następstwa spółgłosek, przydajmy mu za poradników względy grammatyczne, względy do zgłębienia każdego języka nieodzownie potrzebne. Temi zaś są: [...] 2. Złożenie, czyli wzgląd na to, z czego jaki wyraz się składa (compositio).
Wśród wyrazów złożonych wyodrębnia się duża gromada znamienna tym, że pierwszy człon złożenia kończy się na -o- lub i(y), np. wodociąg, listopad, żywopłot, domokrążca, parowóz, Czarnolas, pięciolistny, czworokątny, samoczwart, jednoznacznie, wiercipięta, rzezimieszek, zawalidroga, golibroda, liczykrupa, burczymucha, skarżypyta. Nazywamy takie wyrazy złożeniami.