terminów gramatycznych online
przysłówek
Przysłówek jest częścią mowy skupiającą wyrazy, których prymarną funkcją jest funkcja określenia adwerbalnego.
Cytaty
Wszystkie wyrazy, składające mowę polską, dzielą się na dwa główne szeregi: piérwszy wyrazów odmiennych, drugi wyrazów nieodmiennych; a każdy szereg podziela się na cztéry części, z których każda ma własne nazwisko. Te nazwiska są następujące: w szeregu wyrazów odmiennych: 1) Imie, 2) Zaimek, 3) Słowo, 4) Imiesłów; w szeregu wyrazów nieodmiennych: 5) Przyimek, 6) Przysłówek, 7) Spójnik, 8) Wykrzyknik.
Przysłówek jest wyraz nieodmienny, kładący się pospolicie przy słowie, dopomagając mu do wyrażenia jakiéj okoliczności, któréj samo słowo wyrazić nie może. Służą więc przysłówki do wyrażenia różnych przymiotów i okoliczności, równie jak przymiotniki, od których tém się tylko różnią, że bez pośrednictwa słów, imiesłów, lub przymiotników, do rzeczy odnieść i przystosować się nie mogą, czyli, że bezpośrednio do żadnéj rzeczy nie należą, i dlatego nie potrzebują żadnéj z tych odmian, jakie muszą mieć słowa, imiesłowy i przymiotniki, np. pięknie napisał, napisze, pisze, pisać będzie.
Przysłówki wyrażają 1) okoliczność miejsca, np. skąd idziesz? dokąd dążysz? […]. 2) czasu, np. zawszeż ja słuchaczem tylko, nigdyż nie odpowiem? […]. 3) ilości, np. trzykroć silił się […]. 4) pytania, np. żyjeli ojciec, czy nie? czemu milczysz? […]. 5) twierdzenia, np. tak jest, tak rzecz jest. […]. 6) przeczenia, np. nie kocham cię, ani mogę powiedzieć czemu. […]. 7) przymiotu lub sposobu, np. pięknie i mądrze powiedziano; nagle przylata […].
Nie tylko często, ale prawie zawsze odrywamy przysłówek nie, od słowa, gdy umieszczamy drugie obok zdanie przeciwne, na spójniku ale, lecz, oparte i nim połączone. — Wtedy zaś jest rząd słowa twierdzącego, czyli inaczej, nie, przysłówek należy do rzeczównika, a nie do słowa: nie Grammatykę, lecz Historyą przepisuj; nie komodę, lecz bryczkę przedaj [...].
O nágłosach (Praefixa). Posługę nágłosów odbywają w językach jafeckiéj rodziny pospolicie tak zwane przyjimki, s których jedne kładą się także osobno przed pewnemi skłonnikami i nazywają się rozłącznemi, a takiemi są: bez, do, ku, nad, na, o, pre, po, prez, pod, pred, pri, prećiv, s, z, u, v; złączne zas przyjimki, t. j. takie, które nigdy się osobno w naszym języku nie używają, tylko jako nágłosy, są następujące: pa, pra, pro, pre, vy, vz, sq, su; oprócz tego przysłówek ɳe i u privativum.
[…] Prisłóvƙi dlá tego tak nazvane, jiz są predevsistƙim tovarisaⴅi słova, a nástępɳe priⴅotɳikóv i navet jinnyɦ prisłóvkóv, któryɦ znazeɳe ceɳują i bliżéj okréślają.
[…] Poɳeváz pɍisłóvƙi co do svego rodovodu zostają v pokreɣeɳstɣe praɣe ze vsistƙeⴅi zęscaⴅi movy, pɍeto i spójɳiƙi za posredɳictvem pɍisłóvkóv ɣązą sę z ɳeⴅi […].
Otóż: takie wyrazy, które służą do określenia czasowników, zowią się przysłówkami (= przy słowie, czyli przy czasowniku).
Wyrazy, służące do bliższego określenia przymiotników i przysłówków , nazywają się także przysłówkami.