Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik zbiorowy

Język: polski
EJP 1991, 295 Definicja współczesna

Rzeczowniki zbiorowe (collectiva) są to formacje odrzeczownikowe oznaczające zbiory przedmiotów nazwanych przez podstawę słowotwórczą, np. ptactwo 'zbiór ptaków'.

Cytaty

Rzeczownik [...] złożony, który się z kilku wyrazów składa: arcy-biskup, przedsięwzięcie. — zbiorowy, gdy jeden wyraz wielość oznacza; lud, ślachta, wojsko, las. — liczbowy, gdy wyraża ilość czego: jeden, pięć, dziewięć, tysiąc, piąty.

W Rozdziale III. między gatunkami Rzeczowników, jest tak nazwany mężczyński (c), nie-mniej kobiecy, samczy, samiczy, stanowy, zbiorowy, liczbowy, i t. d.

Daléj nauczá prof. Sztochel, że rzeczowniki zbiorowe mają biernik jak mianownik […].

[…] Są w języku naszym 3 rzeczowniki zbiorowe, to jest oznaczające w liczbie pojedynczéj wielość osób, a takimi są: slaɦta, braća i kśęƶá […].

[…] Rzeczownik zbiorowy paɳstvo łączym z liczbą mnogą tych jimion włásnych […].

Rzeczowniki zbiorowe, oznaczające masę, lub przedmioty, w których odróżniamy części składowe; np. tłumu, gminu, ludu, narodu, orszaku, pułku, kraju, ogrodu...

Osobną gromadę wśród rzeczowników tworzą tzw. zbiorowe, które uwydatniają wielkość, mnogość, złożoność przedmiotu, np. młodzież to 'zbiór dziewcząt i chłopców', dziatwa - 'zbiór dzieci', państwo - to 'pan i pani' lub 'więcej panów i pań', kozactwo to 'wielość Kozaków'.