terminów gramatycznych online
deklinacja
Geneza: łac. dēclīnātiō 'odwrócenie, zgięcie; odmiana (w gramatyce)'
Deklinacja. Odmiana leksemów odmiennych przez przypadki, czyli mające różne formy wyrazowe narzucane przez element kontekstu, najczęściej przez czasownik lub przyimek.
Cytaty
Quomodo discernuntur et agnoscuntur Declinationes? [jáko deklinácje miedzy sobą mogą być rozeznáne?].
P. Wiele jest części Grammatyki? [...] P. Czego ktora naucza? [...] O. Etymologia słowa i ich własności rozeznawać, one rożnie odmieniać według Deklinacyi lub Koniugacyi.
P. Co to jest Deklinacya czyli Staczanie? O. Jest odmienianie słowa przez spadki.
P. Wiele jest Deklinacyi imion istotnych w języku Polskim? O. Pięć według pięciorakiego tychże imion w Rodzącym spadku skończenia, na: a, i, o, u, y.
Tu się ściągają zakończone syllabą ew jako: krew; wyjąwszy ktore do czwartej Deklin. należą, jak: gniew.
Przykłady Deklinacyi imion w jednej tylko liczbie staczających się.
Declinatio. Deklinacya albo, spadkowanie.
Wszelkie imiona polskie we względzie swego przypadkowania dzielą się na siedm deklinacyj czyli form przypadkowych [...], których jest: trzy na imiona rzeczowne, trzy na imiona przymiotne, jedna na imiona liczebne.
Deklinacyje polskie dzielą się na rzeczowne [...]; na przymiotne [...]; na liczebne.
Otóż jak rzeczowniki odmieniają się przez przypadki, tak znowu czasowniki odmieniają się przez osoby, liczby i czasy. Tamtę odmianę nazwano przypadkowaniem (deklinacyą), a tę: czasowaniem (albo z łacińska: konjugacya).
ę piszemy: w deklinacji: w I., IV., i V. przyp. l. pojed. rzecz. r.n. zak. na ę: ramię [...] w IV. przyp. l. p. rzecz. r. żeńskiego zakończonych na a, i: matkę [...]
Zresztą zasada zachowywania oryginalnej pisowni imiono obcych nie rozwiązuje jeszcze wszystkich wątpliwości i trudności głównie właśnie ze względu na deklinację.