terminów gramatycznych online
forma prasłowiańska
Język: polski
- Budowa wyrazów: Łoś II/1925
- Deklinacja II (Nominativus, Vocativus, Accusativus singularis...): Łoś III/1927
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Koniugacja: ŁośFl/1923
Cytaty
§ 84. Utrzymuje się jedynie forma na -szy, która przy rdzeniach na spółgłoskę odpowiada w zupełności formom prasłowiańskim [...].
Wobec tej zgody trudno widzieć w stp. rzeka (KŚ) i chocia(ż) prasłowiańską formę na -a, ale, z drugiej strony, trudno też przejść do porządku dziennego nad temi formami.
Zazwyczaj morfem rdzenny (rdzeń, pierwiastek) występuje dość wyraźnie; gdy porównywamy z sobą wyrazy pokrewne, np. biorę, bierzesz, brać, obiór, wybór, narzuca się tu samo przez się naszej świadomości, że główna część tych wyrazów, nadająca im w pewnym stopnia wspólne znaczenie, obejmuje szereg dźwięków od spółgłoski b (b') do r (rz), i tę właśnie część nazywamy rdzeniem czyli pierwiastkiem, gdyż wiemy, że oboczności b || b', e || o, o || ó, r || ř (rz) są tylko wymianami fonetycznemi, które na podstawie norm historyczno-fonetycznych sprowadzają się do prasł. formy ber.
wpływowi tej analogji uległy przede wszystkiem złożenia z prefiksami przyimkowemi, np. bezkrólewi, bezprawi, narzędzi [...], albo z pół-: półroczy, półkwarci, które należy uważać raczej za świeże nowotwory, aniżeli za kontynuacje form prasłowiańskich.