terminów gramatycznych online
narzędzie
Język: polski
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O zdaniu pojedyńczym: Kras/1897
- Oddział II. Budowa języka samskrytu: SkorM/1816
- Składnia: Łaz/1861
Cytaty
Narzędzia tudzież przyimki przez, wraz, z, (per, simul,) tymże rządzą przypadkiem, np. Kudharenna wruksza swidjate, securi arbor scinditur, siekierą drzewo ścina się; [...].
[…] Acz, ca, ciel oznaczają osobę działającą lub rzecz zastępującą, tj. narzędzie, np. tk-ać, tkacz […].
[...] Przypadek 1szy przemienia się na 6. p. bez przyimka, gdy podmiot nieżywotny jest właściwie tylko narzędziem lub środkiem do wykonania czynu, np. Liczne dowody przekonały go; biernie: licznemi dowodami został przekonany […].
[…] Szósty przypadek służy nie tylko do wyrażenia orzecznika, […] ale nadto używamy go: [...] 2. Dla wyrażenia narzędzia, za pomocą którego czegoś dokonujemy, jako to: krajać nożem, wiercieć świdrem, żąć sierpem, obić kijem, np. Wydeptała małą nóżką kręte ścieżki między drzewami [...].
Określenie okoliczności sposobu. […] Określenie sposobu odpowiada na pytanie: jak? Jakim sposobem?. Sposób określa się także ubocznie przez określenie okoliczności towarzyszącej, albo narzędzia i środka, albo przez określenie skutku lub porównanie.
Środek tym się różni od narzędzia, że jest pojęciem oderwanym i oznacza albo czynność, albo jaką zaletę lub wadę, podczas gdy narzędzie jest przedmiotem materialnym, potrzebnym do wykonania czynności, wykonania czynności, wyrażonej orzecznikiem.
Narzędzie i środek, jako określenie sposobu, wyrażaj się: 1) Zwykle przez 6. przyp. bez przyimka, lecz narzędzie tylko wtenczas, jeżeli nim jest przedmiot nieżywotny lub zwierzę; np. kraję nożem; rąbię siekierą […]. 2) Przyimkiem przez z 4. przyp. albo wyrażeniami przyimkowemi: z pomocą, za pomocą, przy pomocy, za pośrednictwem (z 2. przyp.). Jest to jedyny sposób oznaczania narzędzia, jeśli nim jest osoba [...]. 3) Narzędzie określa się oprócz tego niekiedy za pomocą przyimków — na, (z 7. i 4. przyp.), — z (z 2. przyp.), — o (z 7. przyp.). [...]. 4) Narzędzie dalsze tj. takie, które jest bliższe przedmiotu, do którego czynność zmierza, niż podmiotu, od którego czynność wychodzi, wyraża się za pomocą 4. przypadku z przyimkami — w, za, o.