Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

litera znak alfabetu

Język: polski
Geneza: łac. littera
EJO 1999, 344 Definicja współczesna

Litera. Jednostka alfabetu.

Cytaty

W języku polskim, kto chce wyrazić ten dźwięk ktory w wymáwianiu słów słyszemy, ty litery abo figury musi znać.

O ktoryj literze [i] osobliwie pamiętajmy, że gdy się trafi w słowie napisaná, nie má być sama przez się wymáwiána ale z drugą bliską literą. Bo téż sama może całé słowo uczynić.

Gdzieby tedy miała myłka być, lepiéj takie litery od słowa odsadzić. Bo inszá rzecz jest z ową, niszli zową.

P. Wiele jest części Grammatyki? [...] P. Czego ktora naucza? O. Ortografia uczy litery dobrze wymawiać, i bez błędow z kryskami i innemi znakami pisać.

P. Wielu i jakich Akcentow zażywają Polacy? O. Dwoch: ostrego; ktory się pisze (ʹ), i ciężkiego; ktory się pisze tak (ˋ), tudzież jednej kropki nad literą tak (ż). Procz tego przydane do niektorych liter kreski ich brzmienie odmieniają. P. Coż sprawuje akcent ostry? O. To, że litera nim naznaczona cieńko się i delikatnie wymawia [...]

Litery są znaki potrzebne do formowania sylab i słow.

Liter Polską mowę składających liczy się dwadzieścia sześć; Litery wielkie: ABCDEĘFGHIJKLŁMNOĄPRSTUWYZ. Litery małe: a b c d e ę f g h i j k l ł m n o ą p r s t u w y z.

Po wtore kropka nad literą, jako (ż).

Wyrazy miesczą w sobie różne głosy czyli dźwięki, które w pismie znakujemy głoskami czyli literami, już większemi, już mniejszemi. Głoski te w abecadle polskiem są: a, ą, b [...] ź, ż.

Alfabet angielski ma dwadzieścia trzy litery.

Znamiona, czyli cechy mowy każdego gatunku z osobna, są następne: [...] Pisánej: charaktery czyli znaki piśmienne, lub wykreślne postaci, czyli godła między pewnym ludem używane; te są także rozmaite, np. litery, hiéroglify, karby, węzełki i t.d. Litery czyli głoski są oprócz tego łacińskie, gotyckie, hebrajskie i t.d.

Ileż mamy głównych liter czyli głosek w polskiém abecadle? O. Głosek pierwotnych, głównych, w polskiém abecadle mamy 24.

Głosownia czyli nauka o głoskach.

§ 1. Wyrazy składają się z głosek, np. m-a-t-k-a, k-o-ń. Znak, który w piśmie oznacza jedną głoskę, nazywa się literą.

Głoski wymawiamylitery piszemy.

Głoski słyszymylitery widzimy.