terminów gramatycznych online
pojęcie oderwane
Język: polski
- Etymologia: Mał/1879
- O zdaniu pojedyńczym: Kras/1897
- Znaczenie i życie wyrazów: Łoś II/1925
Cytaty
Rzeczowniki żeńskie na o¦ść, równie jak i na o¦ta, o¦ć zakończone (niegdyś na a¦tas, a¦tis), znaczą, po większéj części pojęcia oderwane (nomina abstracta, synonima łacińskich na tas, np. aequitas).
Określenie okoliczności miejsca miewa często znaczenie przenośne, zastosowane do pojęć oderwanych, które trudno sobie przedstawić jako miejsce w przestrzeni. Takie określenie nazwać możemy przenośnią miejsca; np. powtarzać coś w myśli […].
[…] INSTRUMENTALIS (6. przypadek) […] Szósty przypadek, zgodnie z nazwą swoją (instrumentalis—narzędnik) pierwotnie służył na oznaczenie narzędzia, za pomocą którego się odbywa czynność podmiotu. Za tym poszło użycie 6. przyp. na oznaczenie środka, który jest tym w sferze pojęć oderwanych, czym jest narzędzie w sferze przedmiotów materialnych [...].
Odpowiednio do podziału pojęć na konkretne i oderwane, gramatycy dzielą rzeczowniki na zmysłowe i oderwane (oczywiście w przenośnem tych wyrazów znaczeniu) [...].
§ 409. Bardzo często przenosi się nazwę pojęcia konkretnego na oderwane i powszechnie też panuje pogląd, że wszystkie pojęcia oderwane wyszły z konkretnych. Ograniczamy się tu do podania kilku przykładów z dziejów języka polskiego: droga — via, a także iter i różne inne odcienie znaczeniowe np. „praca jest najpewniejszą drogą do osiągnięcia celu".