Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik oderwany
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: oderwane, oderwany, rzeczowniki oderwane
Język: polski
Dział: Części mowy (współcześnie)

Cytaty

Mał/1863, s. 53 Definicja

Rozróżniamy rzeczowniki zmysłowe (concreta), t. j. które podpadają pod zmysły, [...] i rzeczowniki umysłowe czyli oderwane (abstracta), t. j. takie, które tylko samą myślą obejmujemy, np. cnota, dzielność, wieczność, nicość.

Mał/1879, t. I, s. 163 Definicja

Następnie rozróżniamy rzeczowniki ZMYSŁOWE (concreta), t. j. nazwy istot lub rzeczy, które podpadają pod zmysły, jak kamień, głos, sól, kadzidło; — i rzeczowniki UMYSŁOWE czyli ODERWANE (abstracta), t. j. nazwy takich pojęć, które tylko samą myślą obejmujemy, np. cnota, dzielność, wieczność, nicość itp.

Kras/1897, s. 249

Zdania określ. Rzeczowne określają zwykle rzeczowniki oderwane, oznaczające czynność lub stan, jako to: obawa, nadzieja, zwyczaj, mniemanie, znak itp.

Kr/1917, s. 12 Definicja

Takie właśnie wyrazy, które oznaczają pojęcia, wyobrażane tylko w naszym umyśle, nazywamy rzeczownikami umysłowemi lub oderwanemi.

PolTerm/1921, s. 90

Rzeczownik. Rzeczowniki zmysłowe i oderwane (umysłowe), rzeczowniki pospolite i własne, rzeczowniki zbiorowe i jednostkowe.

Król/1922, s. 11 Definicja

Rzeczowniki dzielą się na: zmysłowe: zwierzę, stół, woda..., oderwane: cnota, pilność..., pospolite: ławka, pióro, książka..., imiona własne: Wisła, Warszawa, Tatry..., zbiorowe: tłum, ludzkość, zboże..., jednostkowe: Bóg, syn, dom...

Szob/1923, s. 104 Definicja

Rzeczowniki oderwane oznaczają właściwości i czynności oderwane, nap. białość, wdzięczność, praca, rozum, rozsądek, błaganie...

Łoś II/1925, s. 53

§ 148. Suf. -ota tworzy rzeczowniki oderwane, nazwy cech lub czynności od przymiotników, rzadziej od rzeczowników, niekiedy od czasowników: lichota Kśw., czsnota < *czstnota, czystota, dobrota, jednota, [...] prawota, robota, sromota Fl. [...].

Łoś II/1925, s. 139

Odpowiednio do podziału pojęć na konkretne i oderwane, gramatycy dzielą rzeczowniki na zmysłowe i oderwane (oczywiście w przenośnem tych wyrazów znaczeniu) [...].

Gaert/1927, s. 92

Oderwane, p. rzeczowniki.

Gaert/1927, s. 98 Definicja

Rzeczowniki (substantiva) - wyrazy oznaczające osoby lub rzeczy (zmysłowe lub umysłowe) [...] b) ★zmysłowe (concreta), np. stół i ★oderwane, ★umysłowe (abstracta), np. cnota.

Kl/1939, s. 76 Definicja

Od różnych liczebników tworzą się także rzeczowniki oderwane, np. troistość, poczwórność, piątka.

Dor/1958–1969, t. V, s. 689 Definicja

Oderwany -ani imiesł. bierny od czas. oderwać (p.). oderwany w użyciu przymiotnikowym [...] 3. «abstrakcyjny, polegający na uogólnieniu danych doświadczenia»: [...]∆ jęz. przestarz. Rzeczownik oderwany «rzeczownik będący nazwą pojęcia, czynności lub stanu»: Rzeczowniki oderwane oznaczają pojęcia, a pojęcia, jako przedmioty nie podpadające pod zmysły, żadnych wyraźnych kształtów nie mają. SZOBER Gram. 116. // L: oderwana (pod: oderwa).

Kor/1961, s. 69

Podobną popularność, jaką za czasów Oświecenia zyskał podręcznik Kopczyńskiego, w drugiej połowie dziewiętnastego wieku osiągnęła gramatyka A. Małeckiego [...].

Nomen substantivum singulare — rzeczownik jednostkowy, abstractum — oderwany, numerale cardinale — liczebnik właściwy, główny, ordinale — porządkowy, collectivum — zbiorowy, multiplicativum — mnożny, wieloraki, indefinitum — nieokreślony, nieoznaczony [...].

Kor/1961, s. 76

Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].

Semantyka: wyraz samodzielny, rzeczownik oderwany, jednostkowy, liczebnik oznaczony, ilościowy, główny, ułamkowy, porządkowy, zbiorowy, mnożny, wieloraki, nieoznaczony [...].

Powiązane terminy