pojęcie

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Kn/1644 (I wyd. 1626)
• Such/1849
• Kurh/1852
• Mał/1863
• Trz/1865
• Malin/1869
• Oż/1883
• Jes/1886
• SW/1900-1927
• Kr/1917
• Rozw/1923
• ZwO/1924
• Łoś II/1925

Nōtio, onis. Znáczenie. Wiádomość. Pojęcie. Sens. Wiádomość. Koncept.

Chcąc przypadkować Rzeczowniki téj odmiany szczególnie baczyć należy: [...] na istotę przedmiotu, a mianowicie 1. czy przedmiot ma byt żywotny [...] czy téż nieżywotny [...] 2. czy przedmiot jest pojęciem starożytném, a przeto i wyraz dawnego utworu; np. Bóg, czart, człek, ksiądz, ociec, syn.

Dla nadania mocy wyrażeniom kładą się na początku zdania wyrazy malujące pojęcia, które nas w chwili mówienia najmocniéj zajmują. Np. Wielkim jest Bóg!

Przy rozwijającym się bowiem coraz więcéj zasobie pojęć i wiedzy naszéj, bywa urabianie nowych wyrazów często pożądaném, niekiedy konieczném; a byłoby rzeczą dla czystości języka nader szkodliwą, gdybyśmy je tworzyli w sposób duchowi mowy naszej przeciwny.

W tym względzie możnaby gramatykarzom indyjskim nie jedno zarzucić, chociaż zresztą przyznać trzeba, że oni piérwsi pojęcie piérwiastków nie tylko teoretycznie dokładnie rozwinęli ale i praktycznie najlepiéj zastósowali.

Każdá mowa skłádá się ze zdáń , będących obrazem myśli. Każde cáłkowicie wyrażone zdanie skłádá się z wyrazów. Wyraz jest obrazem pojęciá lub wzajemnego stosunku pojęć lub zdáń do siebie i ostatecznym, że tak rzekę, krańcowym czynnikiem duchowéj czyli umysłowéj strony każdego języka; dalsze bowiem dzielenie wyrazu na jego części i cząstki wkraczá już w zmysłową stronę językowego ustroju [...].

[...] Końcówki zaś skłonnikowe oznaczają stosunki pojęć do siebie bez zmiany samego pojęcia tkwiącego w temácie, kiedy pogłosy cieniują w rozliczny sposób znaczenie piérwiástku i wráz z nágłosami służą do tworzeniá rzeczowników rozmajitego znaczeniá [...].

Zatem nie mogą być narzuconemi narodowi polskiemu, obce pojęcia, wyrazy i z dania.

Wyobrażenie o wielu osobach lub rzeczach podobnych do siebie stanowi pojęcie.

Oprócz takich przedmiotów zmysłowych nieraz wyobrażamy sobie coś, co w rzeczywistości nie istnieje, czego zmysłami poznać nie można, co powstaje tylko w naszym umyśle, jako pojęcie; np. praca, życie, radość, marzenie [...].

Po pierwsze: jeżeli bierzemy za punkt wyjścia względnie dojścia stan fonetyczny dzisiejszy, to nie trzeba brać tego pedantycznie, bo to pojęcie obejmuje także parę poprzednich wieków, zważywszy z jednej strony nieprzerwaną ciągłość rozwoju, a z drugiej faktyczną, zasadniczą jednakowość stanu fonetycznego na przestrzeni od XVII wieku do dzisiaj.

§ 2. Sposób przedstawienia: zasadnicze pojęcia fonetyki historycznej.

Rzeczowniki zdrobniałe i zgrubiałe.

Wyrazom języka portugalskiego można nadać za pomocą niektórych końcówek pojęcie, czyli znaczenie zdrobniałe lub zgrubiałe.

§ 351. Zasadniczem znaczeniem rzeczownika jest to, że służy on jako symbol językowy, czyli jako nazwa pojęcia lub wyobrażenia pewnych przedmiotów, rzeczy.

Nie dość jest stwierdzić obce pochodzenie wyrazu; należy też wyjaśnić, kiedy i skąd bezpośrednio wszedł on do języka, mamy w nim bowiem świadectwo, że razem z nim weszło też do zasobów kultury narodu nowe, dotychczas nieznane pojęcie.

§ 402. Zmiana znaczenia wyrazu dokonywa się dwojako: 1) wyraz oznaczający pewne pojęcie (lub stosunek) staje się wyrazicielem innego pojęcia (lub stosunku), mającego z tamtym pewien związek [...].