Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

forma bierna

Język: polski

Cytaty

[...] Lecz są czynności i działaniá jistót wyráżane słowami, które nie przechodzą wprost na jinne przedmioty [...]. Słowa wyráżające takowe działania nazywámy nieprzechodnemi (intransitiva); takiemi są powyższe słowa [...] i tym podobne, które zaliczają niektórzy gramatycy do słów nijakich. [...] Lecz ściśle rzecz biorąc, słowa nijakie oznaczają stán jistoty jakiéj [...]. Názwa ta słowo nijakie (verbum neutrum) powstała w dziedzinie gramatyki łacińskiego języka, w którym każde słowo czynne przechodne má odpowiednią sobie formę bierną [...].

[...] Jak w greczyznie nie ma żádnego piérwiastku słównego, od któregoby się urábiały wszystkie czasy, tryby tak w formie czynnéj, jak w średniéj i biernéj, tak w polszczyznie nie ma żádnego piérwotnika słównego, od któregoby się urábiały wszystkie formy wyłożone pod nrem 7ym § 171 i w obecnym paragrafie [...].

Z tych znowu, dokonane wyrażać mogą, jak wiadomo, czynność rzeczywistą, kiedy działanie podmiotu przechodzi na coś drugiego, np. nauczyciel chwali ucznia, i wtenczas mówimy, że są użyte w formie czynnéj; — albo wyrażać mogą takie zachowanie się podmiotu, że ten nie tylko nie działa na coś drugiego, ale przeciwnie, sam bierze na się czyjeś działanie, np. uczeń jest chwalony przez nauczyciela, i wtenczas mówimy, że czynność taka: jest chwalony, użyta jest w formie biernéj.

Forma bierna rzadko się używa w języku polskim, zastępujemy ją często formą nieosobową.