Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

stopień

Język: polski

Cytaty

Comparatio Adiectivorum. Adiectiva compárują się, to jest, stosowywáją się, przez Gradus, stopnie, ktorych jest trzy.

Gradus, stopnie, trzy ich liczą: Gradus positivus, stopień rowny. Comparativus, wyzszy. superlativus, najwyzszy.

Chiński, i pobratymcze jemu: Tamboj, Tonkini, Kochinchiny nie mają Grammatyki, jako złożone z wyrazów jednozgłoskowych, nieodmieniających się przez przypadki, osoby, rodzaje, liczby, stopnie, tryby, czasy i t. p. [...].

Mają również trzy stopnie w stopniowaniu stosunkowym porównawczém. Przechodząc na drugi jego stopień: zakończone na o, zmieniają tę końcówkę na éj, np.: tanio, taniej (…)

Porównywámy częstokroć osoby i rzeczy ze sobą pod względem przyznawanych jim przymiotów, których stopień może być większy w jednéj rzeczy od stopnia tego samego przymiotu w drugiéj rzeczy. Dlá tego gramatycy słusznie pod tym względem dzielą przymiotniki na trzy stopnie, które nazywają: równym (positivus), wyższym (comparativus) i najwyższym (superlativus). W stopniu równym jest każdy przymiotnik, którym oznaczámy przymiot po prostu bez względu na to, czy ten sám przymiot jest lub być może u jakiéj jistoty większym lub mniejszym [...].

Przepisz te zdania na tablicę, przypatrz się uwa­żnie różnicom, ukazującym się w formach przymiotnika: pilny—pilniejszy—najpilniejszy, a postrzeżesz w nich pewne potęgowanie się, pewne coraz to wyższe stopnie tego przymiotu.

Mówiliśmy już w rozdziale poprzednim, że przymiotniki stopniują się czyli zmieniają stosownie do różnych odcieni przymiotu pewnej rzeczy. Język nasz odróżnia trzy stopnie przymiotu: równy, wyższy i najwyższy.