terminów gramatycznych online
zdanie
Zdanie — jedna z dwóch podstawowych jednostek składni, stoi w najbliższej opozycji do grupy składniowej. Stanowi zespół wyrazów połączonych stosunkiem predykatywnej determinacji składniowej, która zachodzi między członem określanym (niekonstytutywnym) a określającym (i konstytutywnym zarazem).
Cytaty
Zdanie jestto szereg wyrazów tak ułożonych, że z nich powziąść można dokładnie o czém się mówi wyobrażenie. [...] Wyrażając myśli nasze możemy twierdzić, rozkazywać, zapytywać lub przeczyć. Stąd każde zdanie może być twierdzące, rozkazujące, pytające lub przeczące. [...] Zdanie jest albo proste albo złożone.
Mowa nasza składa się ze zdań, np. Bóg stworzył niebo, ziemię i wszystko, co się na niej znajduje. Człowiek sądzi, a Bóg rządzi. Módl się a pracuj. Jak sobie pościelesz, tak się też wyśpisz. Każde zdanie składa się z wyrazów.
Zdanie jest myśl czyli sąd wyrażony słowami, np. Uczeń pisze. Ziemia jest okrągła. Nauczyciel chwali ucznia. W każdem zdaniu musi być podmiot i orzeczenie.
Pyt. A któreż są nie odmiennemi [częściami mowy]?
Odp. Następne: Przyjimki, że najczęściej kładą się przy jimionach, lub odnoszą się do nich.
2re Przysłówki, że przy słowach kładą się zwykle, lub przymiotnikach słowowych.
3cie Spójniki, spajające czyli łączące zdania i okresy, i czasem rozłączające takowe.
4te Wykrzykniki, że się wykrzykuje w strachu nagłym gniewie, radości, lub biedzie nagłej i t. d.
Komu nie podoba się używać narzędnika, gdzie koniecznie w zdaniu się wymaga, to niech zdanie to zmieni na jinne w którem-by nie znajdowało się wcale słowa posiłkowego, albo niech użyje jimiesłowu omownego teraźniejszego; to wtedy ujdzie za polskie to zdanie i będzie właściwem.
Polak zaś to samo zdanie kilką sposobami może wyrazić, będzie dobite; i dlatego najlepsi pisarze polscy różnią się stylem, a wszędzie jest gładkim i pięknym.
Wielkie i małe litery. Imiona własne [...] piszemy dużą literą np. Jan Kochanowski. [...] Zaczynamy pismo od wielkiej litery, od której też rozpoczynamy zdanie po kropce a także po dwukropku.
Myśl, wypowiedziana słowami, zowie się zdanie.
Uczeń pisze; siostra szyje; ojciec idzie; matka gotuje.
Składnia (nauka o zdaniu).
Składnia. (Nauka o zdaniu).
Rodzaje zdań (ze względu na treść). 1) Zdanie oznajmujące [...]. 2) Zdanie wykrzyknikowe [...]. 3) Zdanie pytające: Czy instrument niestrojony?