terminów gramatycznych online
brzmienie sposób wymawiania, dźwięk
Cytaty
P. Co to są Głoski Składane? (voyelles composées) O. Nic innego nie są tylko dwie albo kilka razem z tych Głosek a, e, i, o, u, złożone tylko w pisaniu, bo w wymawianiu mają tylko jedno brzmienie; tak: ea wymawia się jak a.
P. Proszę mi to przykładem objaśnić, co się rozumi przez łamanie Głosu? O. Kiedy wymawiam Głoskę a, jednostajny słychać głos, ztąd litera znacząca taki Głos, nazywa się właściwie Głoska (Voyelle), ale kiedy wymawiam ba, ca, da, i inne, słyszę insze brzmienie przydane do Głoski rożnym ruszeniem języka, zębow, warg, a takowe brzmienie (son) nazywa się właściwie Głosu Łamanie, to zaś wyrażają Brzmiące Litery.
Język składa się z wyrazów, wyrazy z brzmień w mowie. Brzmień tych oddanie, czyli wymawianie uskutecznia się przy pomocy następnych narzędź mowy: ust, płuc, języka, zębów, podniebienia i krtani za przewodnictwem żywego głosu nauczyciela wymawiać i czytać uczącego [...]. Brzmienia oddają się w piśmie postaciami, głoski zwanemi [...].
Oprócz tych cztérech głównych, a ma jeszcze cztéry inne brzmienia zbaczające od ogólnych prawideł.
Pierwsze wymawia się wyraźnie ustami otwartemi, drugie przybiéra brzmienie i lub y i wymawia się usty ściéśniętemi.
Takie powinno być abecadło, jakie odrysowuje się w mowie całej żywej narodu, tj. ile w ustnej mowie jest różnych brzmień, dźwięków, syczeń, przycisków i dechów, tyleż powinno być liter w naszem abecadle [...].
[Stanisław Zaborowski] Niech to będzie pierwsze prawidło aby powszechnie zachowana była postać i znaczenie właściwe łacińskich liter. Ani na mało różniące się jich brzmienia zważać potrzeba, chyba że zmieniają znaczenie: wtenczas bowiem znamionami pewnemi, tę same jednak postać litery zachowawszy znaczyć głoski będzie.
Widzimy te pisma, ale brzmień nie słyszymy jak wówczas one wyrazy były wymawiane.
O stanowcem a niezbędnem odróżnianiu h od ch czyli łac. kh.
Niektórzy Polacy mało zwracają uwagi na różnicę brzmienia tych dwóch głosek.
[Zaborowski Stanisław] "Abyśmy liter właściwe zachowali brzmienie, jakie w łacińskich mają wyrażali, kiedy podobnież i w polskich brzmią... chyba że zmieniają znaczenie: to wtedy znamionami pewnemi, tę samą jednak postać litery zachowawszy znaczyć głoski trzeba".
Po spółgłoskach gardłowych k, g, i czasem nawet po ch, niezdolni jesteśmy wymówić grubego y tam nawet, gdzie ono z konieczności po nich następuje; ale wymawiamy zawsze tak, że to brzmienie dla ucha wyrównywa zupełnie brzmieniu samogłoski i.